Antiaging nedir?
“Antiaging” fiziksel ve psikolojik anlamda yaşlanmayı geciktiren tüm yöntem ve uygulamaları içinde barındıran yaşam felsefesi şeklinde kısaca tanımlanabilir. Uzakdoğu kökenli, mistik ve bilinçsel terapilerden ( yoga, reiki… ), tıp dünyası tarafından bilimsel olarak kanıtlanmış, hastalıklardan korunma yöntemlerine; sportif faaliyetlerden, bulmaca çözümüne; hafıza oyunlarından, toplum ve sanatla ilgili aktivitelere uzanan geniş bir kapsama kapasitesi var bu güncel kavramın…
Beslenmede bolca vitamin ( özellikle sebze ve meyve ) tüketiminin antiaging etki yarattığı artık bilimsel kaynaklar tarafından da doğrulamakta. Acaba, deriye uygulanan lokal ( bölgesel ) vitaminlerin cilt üzerinde yaşlanmayı geciktirici etkileri olabilir mi?
Vitamin C ve deri
C vitamini cilt bakım ürünlerinin içinde bulunan oldukça popüler bir vitamindir. Antioksidan içeren cilt bakım ürünlerinin derideki yaşlanmayı geciktirdiğine, hatta geri döndürebildiğine dair bir çok bilgi mevcuttur. Bununla birlikte düşük oranda antioksidan içeren bir çok ürün, deriden yeteri kadar emilemez, dolayısıyla faydalı olamaz. Diğer taraftan C vitamini bir antioksidandır ve özellikle stabil olan formu, güneşin oluşturduğu yaşlanmaya karşı koruyucudur.
Vitamin C nasıl etkili olur?
C vitaminin etki mekanizmasını anlayabilmek için vücut için gerekli antioksidanlar ve serbest radikaller arasındaki ilişkiyi bilmek gerekir.
• Serbest radikaller, vücut enerji üretirken, hücresel düzeyde oksijen metabolizmasının bir ürünü olarak oluşurlar. Oksijen molekülleri dönerken bir elektronunu kaybederler ve serbest radikaller meydana gelir.
• Serbest radikal oluşumu hava kirliliği, güneş, radyasyon, stres, sigara içilmesi, yoğun alkol tüketimi, enfeksiyonlar ve bazı ilaçların kullanımı sonucu gelişir.
• Serbest radikaller vücut içinde kendilerine eklenebilecek bir elektron ararlar ve bu elektronu sağlıklı hücrelerden alarak, o hücrelerde yaşlanmadan kansere kadar uzanan bir hasara neden olurlar.
• Antioksidanlar, sağlıklı hücrelere elektron sağlarlar. Vücudumuz antioksidanları kendisi üretebilirken, gıdalar ve bazı vitamin benzeri ürünlerin kullanımı da antioksidan ihtiyacını sağlar.
Lokal ( deriye uygulanan ) C vitamini, uzun süre güneşe maruz kalma sonucu gelişen serbest radikal ve güneş yanığı hücrelerinin oranını azaltarak, deriyi ultraviyole ( UV ) güneş ışığı hasarından korur. UV ışığına uzun süreli olarak maruz kalmak, derideki olağan C vitamini miktarını azaltır. Dolayısıyla uygulanan C vitamini derideki azalan C vitaminini de dengeler. C vitamini ayrıca derideki kollajen ve elastik liflerin üretimini uyarır.
Lokal C vitamini ne amaçla kullanılır?
• Derideki ince çizgi ve kırışıklıkları azaltır.
• Kollajeni stabilize ederek yara iyileşmesini sağlar.
• Güneş yanığına karşı korur veya yanığın şiddetini azaltır.
C vitaminini kimler kullanmalıdır?
Ciltte yeterli oranda C vitamini bulunması herkes için faydalıdır. Derideki güneşe bağlı yaşlanmaya faydalı, C vitamini içeren ve cilde uygulanabilecek bir çok kozmetik ürün vardır. Fakat bunlardan çoğu için gerekli olan titiz bilimsel çalışmalar yapılmamıştır. Doğru formüle edilmiş C vitamini üretmek zor ve pahalıdır. Marketlerde bulunan bir çok ucuz ürün etkisizdir.
Sıklıkla ürünlerde kullanılan C vitamininin “L- askorbik asit” formu stabil değildir, yani oksijen ile karşılaşınca stabilitesi bozularak etkisiz hale gelir. Ayrıca bir çok uygun formülasyondaki ürün deriden yeterli miktarda emilememektedir. Stabil ve etkili lokal C vitamini formülleri üzerinde halen çalışılmaktadır. Bu nedenle C vitamini içeren bir ürün kullanmadan evvel doktora, mümkünse bir Dermatoloji Uzmanına başvurulmalıdır.
A vitamini ( retinol ) ve deri
A vitaminin iki temel fonksiyonu, antioksidan etkisi ve spesifik gen ve proteinleri aktiflemesidir. Deride spesifik genleri aktifleyerek, hormon benzeri bir etki gösterir.
A vitamininin ciltteki etkileri nelerdir?
• Lokal A vitamini derideki ölü hücrelerin atılımını ( sivilce varlığında iyice bozulmuş olan keratinizasyonu ) düzenler ve yağ salınımını azaltır..
• Güneşe bağlı yaşlanma belirtilerini düzeltir. Uzun süre kullanımında ince çizgiler, çiller, güneş lekeleri, güneşe bağlı gelişen aktinik keratozları ve siyah noktaları iyileştirir.
• özellikle derinin pigmentasyonunu ( derinin rengini ) düzenleyerek; çeşitli cilt lekelerini tedavi etmeye faydalı olur.
• Derini orta tabakasındaki glikozaminoglikan ( GAG ) sentezini arttırarak ve kollajen gibi bağ dokularını düzenleyerek, derinin gerginliğini arttırır.
• Lokal A vitamini her deri bölgesine uygulanabilmekle beraber, yüz, boyun ve el sırtlarında oldukça etkili olarak kullanılır.
Lokal A vitamininin yan etkisi var mıdır?
Deride özellikle ilk kullanımlarında tahriş edici etki gösterirler. Özellikle hassas ciltlerde deride yanma yaparlar. Aşırı kullanımı sonucu deride kızarıklık, şişlik, soyulma, su toplaması bile görülebilir. Fakat kozmetiklerde genelde tahriş yapmayacak formda ve konsantrasyonda A vitamini bulunur.
Derinin üst tabakasını soyduklarından, güneş yanığı riskini arttırırlar. Özellikle tahriş edici etkileri, rüzgar veya soğuk, sabun ve temizleyiciler, peeling yapan ajanlar ve bazı kozmetiklerle artar. İlk kullanımlarında birkaç hafta sivilcelerde artmaya neden olurlar. Genellikle kullanılmaya devam edilmesi ile düzelme görülür. Ağızdan alınan A vitamini hamilelikte bebekte hasara neden olabilir. Genel olarak A vitamini içeren ürünlerin kullanımı emzikli ve hamilelerde önerilmemektedir.
Lokal A vitamini içeren ürünler özellikle gece kullanılmalıdır. Eğer cilt hassas ise; ürün bir kaç saat sonra yıkanmalıdır veya tahriş oluşturduğunda, bir gün aralıklı olarak uygulanmalıdır. Uygulamaya davam edildiğinde genelde, yan etkilere karşı tolerans gelişir. özellikle ağız ve göz etrafına kullanılmamalıdır. Sabahları beraberinde güneş koruyucu ürün uygulanır.
E vitamini ve deride etkileri
E vitamini yağda eriyen vitaminler grubunda yer alır. Deriden yüksek emilimi kapasitesine sahiptir. Düzenli kullanımı durumunda, cilt üzerindeki etkileri aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Serbest radikallerle karşı etkisi: Yapısındaki uzun yağ zincirleri sayesinde antioksidan etki gösterir. Hücrelerdeki protein, nükleik asitler ve direkt hücre zarını koruyarak yaşlanmayı geciktirir.
• Antienflammatuar etkisi: Serbest radikalleri bağlayıp, lipid peroksidasyonunu engellemesi sonucu, cilt ortamında enflammasyonun medyatörleri olan prostaglandinleri de azaltır. Cillte “eritem ve ödem” durumlarını azalttığı bilimsel çalışmalarla ispatlanmıştır. Dolayısıyla, güneşin yakıcı etkilerini de azalttığı düşünülmektedir
• UV ışınlarından epidermi koruyucu etkisi: Hücre membranlarında mevcut olduğundan, güneş ışınlarına karşı ciltte “ilk bariyer etkisi” görevini E Vitamini gerçekleştirir. Güneşe maruz kalınması öncesi ev sonrasında kullanımı faydalı olur.
• UV ışınlarından dermisi koruyucu etkisi: Düzenli uygulanması ile kollajen ve elastin liflerinin bağlantısını güçlendirerek, güneş ışınlarının verdiği zararı azaltır.
• Hücrenin genetik yapısını koruyucu etkisi: Güneşe çıkılmadan en az 3 hafta öncesinden kullanılmaya başlanması ile, UV ışınların kanser yapıcı etkisinden bariz şekilde koruduğu kanıtlanmıştır.
• Nemlendirici etkisi: Cilt hücresi membranında yaptığı bariyer etkisi ile su kaybını da engeller ve bu sebeple nemlendirici bir etki yanında, indirekt olarak cildin kuruyup kırışmasına engel olur.
• Ciltte kan dolaşımını arttırıcı etkisi: Bu etkisiyle cildin beslenmesi olumlu yönde etkilenirken, atık maddelerin uzaklaştırılması da kolaylaşmış olur.
Bölgesel olarak kullanımında kayda değer bir yan etki gözlenmemektedir. Güneşten koruyucu SPF faktörleri ile kullanımının, “antiaging” etkili olduğu bilinmektedir.
“Vitaminler, gerçekten antiaging etkili mi?” konusu ile ilgili diğer yazılar:
Antioksidanlar
Cilt kırışıklıkları
Güneşten koruyucu
Güneş yanığı