Latince ağaçları kaplayan bitki benzeri bir yosuna Latincede “Liken” denir. Liken simpleks kronikus ise net sınırlı, kızarık ve kalınlaşmış kösele gibi deri alanlarının görüldüğü kronik kaşıntılı bir deri hastalığıdır. Liken simpleks kronikus aynı zamanda nörodermatit, liken simpleks ve nörodermatit sirkumscripta olarak da bilinir.
Liken simpleks kronikus kimlerde görülür?
Liken simpleks kronikus her yaş grubunu etkileyebilir, ancak en sık 20 yaş üzeri yetişkinlerde görülür ve çocuklarda nadirdir. Hastalık kadınlarda daha sık görülür. Nörodermatit psikiyatrik hastalıkları, kaşıntılı atopik egzama gibi cilt hastalıkları ve iç hastalıklarına bağlı kaşıntısı olanlarda daha sık görülür. Ayrıca ailesinde saman nezlesi, çocukluk egzaması veya astımı olan kişilerde nörodermatit gelişme olasılığı daha yüksektir.
Liken simpleks kronikus neden gelişir?
Kiken simpeks kronikus nedeni bilinmeyen bir cilt hastalığıdır. Hastalık hiçbir neden olmadan kendiliğinden ortaya çıkabileceği gibi, bazen kaşıntıyı tetikleyen durumlardan sonra da gelişebilir.
- Altta yatan kaşıntılı bir deri hastalığı – yara izleri, egzama (atopik egzama), sedef kuru cilt, varis
- Kaşıntıyı tetikleyen sinir hasarı – felç, zona
- Kaşıntı ile ilişkili sistemik hastalık – böbrek rahatsızlığı, polisitemi vera denilen kan hastalığı, kanser
- Çevresel tetikleyiciler – ısı, ter, kimyasal tahriş edici maddeler, böcek ısırığı
- Duygusal stres ve anksiyete hastalığı başlatabilir.
Liken simpleks kronikusun belirtileri nelerdir?
En önemli bulgu şiddetli kaşıntıdır. Bu kaşıntı genellikle ani olarak gelişir. İstirahat zamanlarında ve geceleri daha kötüleşir. Kaşıntıya tepki olarak ortaya çıkan kaşıma ve sürtünme istemsiz olarak gelişir. Bu durum “Kaşıntı-kaşıma döngüsü” olarak adlandırılır. Hastalığın bulguları çoğunuklukla
ense, ayak bilekleri, alt bacaklar, üst uyluklar, ön kollar, cinsel bölgede ve saç derisinde görülür.
Liken simpleks kronikusta, ciltte bir veya daha fazla likenleşmiş yama veya plaktan görülür. Kronik kaşıntı ve kaşıma döngüsünden kaynaklanan likenleşme, deriyi kalınlaştırır ve normal cilt çizgileri belirginleşir. Bazı yerlerde siğil benzeri belirtiler görülebilir. Hasta bölgede açık veya koyu renkli lekelenmeler, deri pullanması, kaşıma izleri, yara ve kabuklanmalar ve saç derisinde kırık saçlar veya kel alanlar görülür.
Liken simpleks kronikus tanısı nasıl konulur?
Liken simpleks kronikusun teşhisi muayene ile yapılır. Tanı koymakta zorluk yaşandığında biyopsi ve patolojik değerlendirme yapılabilir.
Liken simpleks kronikusun komplikasyonları nelerdir?
Limpleks kronikus, yaşamı tehdit edici veya bulaşıcı bir hastalık değildir. Kaşıma sonucu gelişen yarada bakteriyel deri enfeksiyonun gelişebilir ve kalıcı izlere ve cilt renginde değişikliklere (iltihap sonrası hiperpigmentasyon veya hipopigmentasyon) yol açabilir. Kaşıntı o kadar yoğun olabilir ki uykuyu, cinsel hayatı ve yaşam kalitesini bozar.
Liken simpleks kronikusun tedavisi nasıl yapılır?
Tedavi kaşıntıyı kontrol etmeye ve kaşınmayı önlemeye odaklanır. Derinin kaşınması ve sürtünmesinin durdurulması son derece önemlidir. Liken simpleks kronikusu tetikleyen bir durum var ise bu durum tedavi edililir. Derideki kuruluğu gidermek ve kaşıntıyı kontrol edebilmek amacı ile yoğun nemlendiriciler duş sonrasında uygulanır. İstemsiz kaşıntıyı azaltmak için bandaj uygulaması faydalı olabilir. Kaşıma ile olan yaralardan korunmak için tırnaklar kısa kesilmelidir. Kaşıntıyı önlemek için rahat ve bol, sentetik ve yünlü olmayan ideal olarak pamuklu ve ipekli kıyafetler giyilmelidir.
Tedaviye geniş alanlar için kortizonlu krem ve merhemler ile başlanır. Küçük alanlar için lokal olarak kortizonlu ilaç enjeksiyonu yapılabilir. Salisilik asit ve üre gibi ilaçların kortizonlu krem ve merhemler ile kullanımı tedavi etkinliğini arttırır. Antihistaminik tabletler özellikle geceleri uyumadan evvel kullanılır. Şiddetli olgularda yapay ultraviyole ışığı ile yapılan fototerapi uygulanabilir. Stres ile birlikte gelişen liken simpleks kronikusta sakinleştiriciler ve antidepresanlar kullanılabilir. Liken simpleksi olan birçok kişiye, kaşınma davranışını değiştirmek (alışkanlığı tersine çevirme tedavisi) veya gerginliği ve stresi azaltmak için psikolojik terapi yardımcı olur.
Bakteri enfeksiyonu geliştiğinde ağızdan ve yüzeyel antibiyotik kullanımı gerekebilir.
Liken simpleks kronikusun seyri nasıldır?
Liken simpleks kronikusta kaşıntı-kaşıma döngüsünü kırmak zordur ve nörodermatit genellikle uzun süreli bir durumdur. Tedavi ile iyileşebilir, ancak sıklıkla yeniden ortaya çıkar.
“Liken simpleks kronikus” ile ilgili diğer yazılar:
Atopik egzama
Cilt kuruluğu
Egzama
Nemlendiriciler
Sedef
Varis
Zona
Referanslar:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/neurodermatitis/diagnosis-treatment/drc-20375639
https://dermnetnz.org/topics/lichen-simplex
https://www.msdmanuals.com/professional/dermatologic-disorders/dermatitis/lichen-simplex-chronicus
https://www.bad.org.uk/pils/lichen-simplex/
https://www.pcds.org.uk/clinical-guidance/lichen-simplex-chronicus