Aktinik keratoz ( Solar Keratoz) nedir?
Aktinik keratoz güneş hasarı olan deride gelişir. Üzeri pürüzlü, pullu lekeler şeklinde görülür. Seboreik keratozdan ayırt edilmelidir.
Neden gelişir ?
Aktinik keratoz ultraviyoleye maruz kalma sonucu anormal deri hücrelerinin gelişimidir. Bu durum prekanseröz ( kanser öncesi) olarak değerlendirilir.
Nasıl görünür?
Deride çok sayıda görülür. Hastalıklı deri yassı veya hafif kalınlaşmış olabilir. Deri pullu veya pürüzlüdür. Cilt renginde veya hafif kızarık şekilde görülebilir.
Güneş ışığına yoğun maruz kalan el sırtı ve yüz bölgesinde görülür. Yüz de ise en sık burun, yanak, alt dudak, alın ve şakaklarda görülür. Hastalar genellikle açık tenli kişilerdir. Açık havada uzun süre çalışan ve güneşten korumayan kişilerde sık görülür.
Aktinik keratoz: Tehlikeli midir?
Solar keratozlar bazen rahatsız edici olabilir. Bu tip keratozlar squamöz hücreli karsinom adlı bir cilt kanserine dönüşebililir. Ondan fazla aktinik keratozu bulunanlar da skuamöz hücreli karsinom görülme sıklığı yaklaşık % 10-15 tir.
Bu tablo kişilere verdiği rahatsızlık veya deri kanserine dönüşebilme olasılıkları nedeniyle tedavi edilmelidirler. Eğer derideki solar keratozlar kalınlaşır veya üzerlerinde yara açılırsa muhakkak kontrol edilmelidir. Skuamöz hücreli karsinom deri üzerinde volkana benzer oluşumlar şeklinde görülürler.
Hastalık bazen bazal hücreli kansere veya melanoma dönüşebilir. Bu nedenle dermatologlar tarafından takip edilmelidir.
Aktinik keratoz: Nasıl tedavi edilmelidir?
Hastalık anormal, hasarlı hücrelerin deriden uzaklaştırılması ile tedavi edilir. Böylece yeni deri, güneş hasarından korunmuş daha derin hücreler ile oluşturulur.
Aşırı güneş hasarı olan ciltlerde tüm aktinik keratozları tedavi etmek mümkün olamayabilir. Ama kalınlaşmış ve hassas olan keratozların tedavisi önemlidir. Çünkü bu tip keratozların cilt kanserine dönüşümü daha sıktır.
Aktinik keratoz: Tedavi seçenekleri nelerdir?
Krioterapi: Deri sıvı nitrojen ile dondurulur. Deri su toplar, böylece derinin üst tabakası atılır. Yüzdeki keratozlar krioterapi sonrasında 10 günde iyileşir. El sırtında bu süre 3 haftayı bulabilir. Hafif bir dondurma işlemi genellikle yara izi bırakmaz. Fakat uzun süreli dondurma işlemi açık renkli bir yara izine neden olur. Keratozlar zaman içinde tekrarlayabilirler. Yeniden tedavi edilmeleri gerekebilir.
Küretaj ve koter: Kalın keratozlarda tercih edilir. Keratozlar keskin bir alet ile kazınır. Kazınan doku patolojik incelemeye yollanabilir. Keratozun tam tedavisi veya kanamayı durdurmak amaçlı koter işlemi yapılır. İyileşme bir kaç haftayı alır. Hafif yara izi kalır.
Cerrahi çıkartma: Bu yöntemle aktinik keratozlar dış sınırından çıkartılır. Keratozun tam çıkarılıp çıkarılmadığını anlamak için patolojik inceleme yapılır. Özellikle kanser şüphesi olan hastalarda bu yöntemin uygulanması önemlidir. Genellikle çıkarma işleminden sonra dikiş atılır. Dikişler çıkarılan alanın büyüklüğüne ve yerine göre birkaç gün içerisinde çıkartılır. Genellikle kalıcı iz kalır.
5-Fluorourasil krem: Bu tedavi özellikle yüzde çok sayıda aktinik keratoz bulunduğunda avantajlıdır. Krem hasta olan deri alanına günde 1-2 kez 2-4 hafta boyunca uygulanır.Tedavi edilen alan kırmızı, kabukludur. İyileşme krem sonlandırıldığında görülür ve sonuçları mükemmeldir.
Imiquimod: İmiquimod krem şeklinde bir ilaçtır. Etkilenen
alana haftada 2-3 kez 1-4 ay uygulanır. Bu ilaç dokuda tahriş reaksiyonuna neden olur. Bu reaksiyon 3 hafta sürer. Tedaviye devam edildiğinde azalır. Bu reaksiyonun şiddeti kişiden kişiye değişir, bazen çok güçlü olabilir.
Fotodinamik tedavi: Keratoz olan alana önceden porfirin adlı bir güneşe duyarlandırıcı uygulanır. Sonrada güçlü bir ışık uygulanır. Tedavi edilen alanda yanık gelişir. Bir kaç haftada iyileşme olur.
Diklofenak jel: Bu ilaca tolerans fazladır ve keratoz tedavisinde oldukça başarılıdır.
Aktinik keratoz: Nasıl korunulur?
Keratozlar güneşten korunulursa engellenebilir. Her gün yüksek koruma faktörlü bir güneşten koruyucu uygulandığında gerileme olur. Özellikle dışarıda çalışan açık tenli kişilerde koruma çok önemlidir.
“Aktinik keratoz” ilişkili diğer diğer konular:
Bazal hücreli karsinom
Deri kanseri
Güneşten korunma rehberi
Güneş Koruyucular
Güneşin zararları
Seboreik keratoz
Skuamöz hücreli karsinom
“Aktinik keratoz” ile ilgili kaynaklar:
Turk Dermatoloji Derneği- Aktinik keratoz bilgilendirme broşürü