Geçen yazımızda Beden dismorfik bozukluğu (BDB) veya diğer adıyla dismorfofobi hastalığının belirtileri, nedenleri ve tedavisinden ayrıntılı bir şekilde bahsetmiştik. Bu yazımızda ise sosyal medya ve dismorfofobi arasındaki negatif etkileşimden bahsedeceğiz.
“Karşılaştırma, neşenin ölümüdür.” – Mark Twain
Günümüzde insanoğlu sosyal medyanın yoğun kullanımı nedeni ile fiziksel görünümüne takıntılı bir hale geldi. Sosyal medyanın yükselişi ile insanlar kendilerini başka kişilerle daha fazla karşılaştırmaya başladı. Aslında kişinin doğru davranıp davranmadığını ve toplumla uyumlu olup olmadığını anlamak için kendini başkalarıyla kıyaslaması doğaldır. Bu kıyaslama sonrasında diğer insanlardan daha iyi bir noktada olduğumuzu fark ettiğimizde kendimizi iyi hissederken, daha kötü bir noktada olduğumuzu fark ettiğimizde ise kendimizi kötü hissederiz.
Biliyoruz ki hepimiz sosyal medyadan önce de geleneksel medya (televizyon, dergi gazete vb) vasıtasıyla, gerçekçi olmayan güzellik standartlarını taşıyan insanları izledik ve benimsedik. Bu standartların insanlar tarafından daha çok kabul görmesinde sosyal medyanın rolü daha büyük oldu. Sosyal medyadaki devamlı karşılaştırma düşüncesi veya davranışı kişilerin kendine olan güvenini azalttı.
Sosyal medyanın televizyon, radyo ve gazete gibi iletişim araçlarından en önemli farklı iletişimin tek değil çift taraflı olmasıdır. İşte bu karşılıklı etkileşim nedeniyle insanlar için sosyal medyada paylaşılan bir görüntünün beğenilmesi takıntı haline gelmiştir. Sosyal medyada bireyler, beğeni aldıkça kendilerini daha iyi hissetmekle beraber az beğeni aldıkça kendilerini kötü hissetmektedirler. Sosyal medyadaki beğeni kavramı insanları depresyon ve yalnızlığa sürüklemekte, kişilerin kendisine yabancılaşmasına neden olmaktadır.
Günümüzde ergen ve gençlerin bir çoğu sosyal medyalarında paylaştıkları fotoğrafları filtrelemeden yayınlayamıyor. Sosyal medya ortamında yapılan her gönderi, her resim, topluluk standartlarına göre kusurlu olarak kabul edilebilecek her şeyi ortadan kaldırmak için önce değiştiriliyor. Çeşitli filtreleri kullanmak, ergenler tarafından çevrim içi popülerlik elde etmek için en önemli becerilerden biri olarak kabul ediliyor.
Özellikle BDB hastaları siber zorbalığın dayattığı ideal görünümlü insan standartlarına ulaşmak için baskı hisseder. Filtrelenmiş fotoğraflarını sadece sosyal medyada paylaşmakla kalmaz, gerçek hayatta da bedenlerini değiştirmeye çalışırlar. Tüm bu çabalar BDB hastalarını tatmin etmemekte ve yeni işlemler için plastik cerrah ve dermatologlara başvurmalarına neden olmaktadır.
Plastik cerrahlar, hastalarının vücutlarına ne yapılmasını istediklerini göstermek için , Instagram vsb gibi ortamlarda filtrelenmiş selfilerini getirdiklerini ve bu fotoğraflardaki gibi olmak istediklerini söylemektedir. Amerikan Plastik Cerrahlar Derneği 2018 raporunda, plastik cerrahların yüzde 40’ından fazlası Instagram, Ticktok ve Facebook’taki selfilerde daha iyi görünmenin, her yaştan hasta için kozmetik tedavileri aramaya teşvik ettiğini söylüyor.
Sosyal medyadan en çok etkilenenler de ergen ve gençlerdir. Ergen ve gençler için çeşitli sosyal medya platformlarında kendi resimlerini yayınlamak, başkalarının resimlerini görmek ve vücut imajını karşılaştırmak daha kolay hale geldi. 2018’de The Lancet Journal’da yayınlanan bir araştırmada, sosyal medya kullanımının genç kızlar arasında daha yüksek oranda vücut memnuniyetsizliğine neden olduğu yazıldı.
Ne yazık ki sosyal medyada beğeni almanın hazzı genellikle kısa sürer, bu haz bittiğinde yeni ideal bir fotoğrafın paylaşılması isteği kaçınılmaz olur. Benzer şekilde güzellik için yapılan estetik islemler de kalıcı sonuçlar vermez. Özellikle BDB hastalığı olan kişiler sosyal medyada güzelliğe ulaşmak için yapılan her şeyi, gerçek hayatlarında da uygulamak ister.
Sosyal medyanın belirlediği standartlara uyma ihtiyacı hisseden herkesin aynı vücut tipine sahip olması gerçek hayatta mümkün değil. Farklı vücut tiplerine sahip tüm bu insanların aynı görünümü elde etmek için gerek sanal, gerek gerçek hayatta kendilerini zorlamaları genellikle hayal kırıklığıyla sonuçlanır. Sosyal medyanın yoğun kullanımı BDB’nin erken yaşlarda başlamasına, daha şiddetli olmasına yol açabilir. Bu bozukluğun en önemli nedenlerinden birinin sosyal medyanın yoğun kullanımı olduğunu gerçeğini her halde kimse yadsıyamaz.
Ayrıca BDB’li hastalarının ideale ulaşma isteği cerrahi ve cerrahi olmayan estetik işlemlere yönelmesinde sosyal medya büyük baskı oluşturmaktadır. Yapılan bu işlemler BDB hastalarının ekonomisini negatif yönde etkilemekte, hastalar iş hayatlarından uzak kalmaktadır. Yapılan estetik işlemlerden dolayı çeşitli fiziksel rahatsızlıklar yaşamakta, yapılan işlemlerden çoğunlukla memnun kalmamakta ve kaygı, depresyon, hatta intihara giden sorunlar gelişmektedir.
DİKKAT!
Eğer sosyal medyayı çok yoğun kullanıyor ve çok fazla estetik işleme başvuruyorsanız
Plastik cerrahlara gittiğinizde instagram vs gibi sosyal medya ortamında kullanılan filtrelere yaptığınız fotoğraftaki insan olmak istediğinizi söylüyorsanız,
Plastik cerrah ve dermatologlar çok fazla kozmetik işlem yaptırdığınızı ve bunların gerçekten gerekli olmadığını söyleyip, sizi psikiyatriste yolladığında bu öneriyi görmezden geliyorsanız,
Sosyal medyada bize sunulan ideal kişiye ulaşmak için görünümünüzü değiştirmek için filtreleri çok kullanıyorsanız,
Kendi görünümü sosyal medyada diğer insanlarla çok fazla kıyaslanıyor ve bu kıyaslamadan kendinizi kötü hissediyorsanız,
LÜTFEN PSİKİYATRİSTE BAŞVURMAKTAN UTANMAYIN VE ÇEKİNMEYİN .
BDB’NİN KONTROL ALTINA ALINABİLEN BİR HASTALIK OLDUĞUNU UNUTMAYIN.
“Sosyal medya ve dismorfofobi” konusu ile ilgili diğer yazılar:
Referanslar:
https://www.rush.edu/news/combating-social-media-dysmorphia
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5810159/
https://damorementalhealth.com/social-media-and-body-dysmorphia/
htttps://www.rtor.org/2022/04/15/does-social-media-play-a-role-in-body-dysmorphia/