Çoğumuz hayatının bir evresinde kaşıntılı, kırmızı ve pullu bir döküntü ile karşılaşmıştır. Peki bu döküntülerin en yaygın suçlulardan biri kim acaba? Alerjik cilt hastalıkları.
Alerjik cilt hastalıkları neden gelişir?
Alerjik reaksiyon, bağışıklık sistemi zararsız bir maddeye alışılmadık bir reaksiyon gösterdiğinde meydana gelir. Bağışıklık sistemi hücrelerinin görevi virüs ve bakteri gibi yabancı maddeleri bulmak ve onlardan kurtulmaktır. Normalde bu tepki bizi tehlikeli hastalıklardan korur. Ancak cilt alerjisi olan kişilerin bağışıklık sistemi aşırı hassastır. Alerjisi olan kişilerde cilt tehlikeli olduğunu düşündüğü alerjen ile karşılaşırsa bağışıklık sistemi aşırı tepki verir ve alerjenle savaşmak için antikorlar salgılar. Bu savaş deride kızarıklık, şişlik ve benzeri reaksiyonlarını oluşturur.
Cilt alerjisine lateks, soğuk veya sıcak, çamaşır deterjanı, koku, sabun, boyaları, güneşten . koruyucular, saç nikel, kimyasal maddeler, haşereler, polenler, güneş ışığı, yiyecek, ilaçlar, kedi köpek gibi evcil hayvanlar ve ev tozu akarları neden olabilmektedir.
Alerjik cilt hastalıklarının belirtileri nelerdir?
Belirtiler hastalığın türüne göre değişiklik gösterebilir. Genellikle kaşıntı, şişlik, kızarıklık, kabarcıklar, pul pul dökülme, kuruluk ve çatlak gibi bulgular gelişir.
En sık görülen deri alerjileri nelerdir?
Atopik egzama. Genellikle çocuklarda görülen bir egzama türüdür. Egzamalı deri kaşıntılı, kuru, kırmızı ve tahriş olmuş görünümdedir. Atopik egzaması olan kişilerin ailelerinde de genellikle alerji vardır. Egzamayı en çok toz, evcil hayvanların tüy ve deri döküntüleri ve temizlik ürünleri ürünleri tetikler.
Alerjik temas dermatiti. Deri alerjen bir madde ile temas ettiğinde ortaya çıkan bir reaksiyondur. Belirtileri döküntü, kabarcıklar, kaşıntı, kızarıklık ve yanmadır. Alerjik ktemas dermatit reaksiyonları, temastan 24 ila 48 saat sonra ortaya çıkar. Reaksiyon başladığında, tedaviyle bile geçmesi 14 ila 28 günü alabilir.
Nikel, parfümler, saç boyaları, güneş koruyucular, kauçuk (lateks) ürünler ve kozmetikler sıklıkla alerjik temas egzamasına neden olur. Ayrıca deriye uygulanan ilaçlardaki bazı bileşenler (özellikle antibiyotikler) reaksiyona neden olabilir.
Fotoalerjik temas dermatit. Bazı kişilerde deriye güneş kremi, tıraş losyonu ve parfüm sürüldükten sonra güneşe maruz kalınması durumunda alerjik temas dermatiti gelişir.
Kurdeşen (Ürtiker). Kabarık, kaşıntılı, kırmızı kabarıklıklar şeklinde görülür. Böcek ısırıklarına, ilaçlara ve yiyeceklere karşı alerjik reaksiyonlar ürtikere neden olabilir. Aniden ortaya çıkar ve birkaç saat veya gün içinde kaybolur.
Anjiyoödem. Vücut sıvılarının ciltte şişmeye neden olacak kadar deride aşırı birikmesidir. Alerjik reaksiyon anjiyoödeme neden olabilir. Anjiyoödem kurdeşen ile birlikte olabilir. Anjiyoödemin oluşabileceği alanlar gözler, dudaklar ve yüzün çevresidir. Anjiyoödem, boğazda gelişirse nefes alma güçlüğüne neden olabilir ve hayati tehdit oluşturabilir.
Alerjik cilt hastalıklarına tanı koymak için hangi testler yapılır?
Deri delme (prick) testi. Herhangi bir şeye alerji olabileceğinden şüphelenilirse, alerji yapma olasılığı alan maddeden deriye bir miktar sürülür ve ardından cilt hafifçe çizilir. Test alanında 15 dakika içinde kızarıklık ve kaşıntı olursa, bu maddeye karşı alerji olabilir. Test alanında tepki görülmesi, her zaman alerji olduğu anlamına gelmez.
İntradermal (deri altı) cilt testi. Bu test, cilt delme testi ile bir reaksiyon oluşmadıysa uygulanır. Alerjen madde deriye enjekte edilir. Belirli bir süre sonra reaksiyon kontrol edilir.
Kan testleri (spesifik IgE). Bir kan örneği alınır ve laboratuvara gönderilir. Laboratuvar, şüphelenilen alerjene karşı gelişen IgE’ antikorunu kontrol eder. Ne yazık ki, bu test her zaman güvenilir değildir, sıklıkla aslında alerji olmadığı halde alerji varmış gibi gösterir. Buna “yanlış pozitif cevap ” denir.
Challenge testi. Doktor kontrolünde, şüpheli alerjen az miktarda solunur veya yenir, alerjene karşı tepki verilip verilmediği kontrol edilir. Yaşamı tehdit eden bir reaksiyon gelişebileceği için doktorun gözlemi altında yapılmalıdır. Bu test, gıda veya ilaca alerjik reaksiyonları kontrol etmek için kullanılır.
Yama testi. Bu test, alerjik temas egzaması olup olmadığını kontrol eder. Cilde az miktarda alerjen sürülür ve deri bir bandajla kapatılır ve 2 ila 4 gün beklenir. Bandaj açıldığında bandajın hemen altında kızarık bir reaksiyon olup olmadığı kontrol edilir.
Alerjik cilt hastalıkları nasıl tedavi edilir?
Tedavi şekli belirtilerin şiddetine bağlıdır. Öncelikle alerjiye neden olan alerjen biliniyorsa bu alerjenden uzak kalınmalıdır. Soğuk ve ıslak pansumanlar alerjinin erken evrelerinde faydalı olabilir. Hastalığın bulgularını kontrol altında almak için kortizonlu krem ve pomatlar kullanılır. Şiddetli reaksiyonlar için ağızdan kortizon içeren ilaçlar veya kortizonlu iğneler kullanılabilir. Ayrıca ağızdan alınan antihistaminik ilaçlar kaşıntıyı tedavi etmek amacı ile kullanılır.
Referanslar:
https://acaai.org/allergies/allergic-conditions/skin-allergy/
ttps://aafa.org/allergies/allergy-symptoms/skin-allergies/
ttps://aafa.org/allergies/allergy-symptoms/skin-allergies/
https://www.webmd.com/allergies/skin-allergy-types-triggers
https://www.aaaai.org/tools-for-the-public/conditions-library/allergies/allergic-skin-conditions
https://intermountainhealthcare.org/services/dermatology/conditions/skin-allergy/