Diyabet nedir?
Diyabet, vücudun yiyecekleri enerjiye dönüştürme şeklini etkileyen kronik (uzun süreli) bir hastalıktır. Bu gün yazımız ” Diyabette görülen deri hastalıkları” konusunda.
Diyabet neden gelişir?
Vücut yenilen yiyeceklerin çoğunu şekere (glikoz) dönüştürür ve kan dolaşımına bırakır. Kan şekeri yükselmesi, pankreasa insülin salması için sinyal verir. İnsülin, kan şekerinin enerji olarak kullanılması için vücudunuzun hücrelerine girmesine izin veren bir anahtar görevi görür.
Diyabette, vücudunuz yeterince insülin salgılayamaz veya insülini olması gerektiği gibi kullanamaz. Yeterli insülin olmadığında veya hücreler insüline yanıt vermeyi durdurduğunda, kanda şeker yükselir. Zamanla bu, kalp hastalığı, görme kaybı ve böbrek hastalığı gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Cilt bulguları diyabetin erken belirtisi olabilir mi?
Bazen cilt sorunları kişinin şeker hastası olduğunun ilk işaretidir ve diyabetin erkenden tanınması ve komplikasyonların önlenmesi açısından önemlidir.
Diyabette deri bulguları neden gelişir?
Deri insan vücudunun en büyük organıdır. Dokunma, sıcaklık, ağrı ve basıncı hissetmemizi sağlayan sinirler ve kan damarlarıyla doludur. Diyabet, cilttekiler de dahil olmak üzere vücuttaki sinirleri ve kan damarlarını etkiler. Kan damarlarında ve sinirlerdeki hasar, cildin dokusunu, görünümünü ve iyileşme yeteneğini etkileyen kollajende değişikliklere neden olabilir. Cilt hücrelerinin hasar görmesi terleme yeteneğinizi etkileyebilir ve sıcaklık ve basınca karşı hassasiyetinizi artırabilir. Diyabetik nöropati olarak bilinen sinir hasarı, duyuları azaltarak yaraları veya yaralanmaları fark etmeyi zorlaştırabilir. Tedavi edilmezse, yaralanmalar komplikasyonlara yol açabilir. Beyaz kan hücreleri vücudu enfeksiyonlara karşı daha az savunabilir hale gelir.
Diyabette görülen deri belirtileri nelerdir?
Diyabette görülen deri bulguları diyabetin en sık rastlanılan bulgularından biridir. Şimdi diyabet hastalarında görülen deri hastalıklarından ayrıntılı olarak bahsedelim.
Bakteri enfeksiyonları
Stafilokok ve streptokok gibi bakteriler deride enfeksiyona neden olabilir. Göz kapaklarında arpacık, kıl kökü iltihabı (folikülit), çıban (fronkül), tırnak etrafında enfeksiyon (paronişi=dolama) ve impetigo en çok görülen cilt enfeksiyonlarıdır. Ağrı, sıcaklık, şişlik ve kızarıklık deri enfeksiyonun belirtileridir. Tedavide lokal veya ağızdan kullanılan antibiyotikler kullanılır.
Mantar enfeksiyonları
Diyabetli kişilerde, özellikle kan şekeri seviyeleri kontrol edilemiyorsa mantar enfeksiyonları daha sık görülür. Kandida denen bir maya türünün oluşturduğu enfeksiyonda deri kırmızı, kaşıntılı ve ödemlidir. Üzerinde pullar olabilir ve peynirimsi bir akıntı görülebilir. Maya mantarı en sık deri kıvrım bölgelerinde (göğüs altı, kasık, koltuk altı) ağız köşelerinde görülür. Ayrıca diyabetli hastalarda ayak mantarı sık ve daha şiddetli görülebilir.
Cilt kuruluğu ve kaşıntı
Diyabette kan dolaşımının bozulması kuru ve kaşıntılı cilde neden olur. Kanda çok fazla şeker olması, vücudun fazla şekeri atacak kadar idrar üretebilmesi için deri hücrelerinden sıvı çekmesine neden olarak cildi kurutabilir. Kuruluk ve kaşıntıyı kontrole almak için duşta ve banyoda geçirilen süre sınırlandırmalı, yıkanma esnasında hafif sabun kullanılmalı ve banyodan sonra cilt nemlendirilmelidir.
Kaval kemiği üzerindeki deride lekeler (Diyabetik Dermopati)
Diyabette görülen en yaygın cilt bulgusudur. Cilt belirtileri genellikle kaval kemiği üzerinde bulunur ve kahverengi yara izleri olarak görünür. Kahverengi lekelerden önce kırmızı veya kabarcıklı lekeler olabilir. Derideki küçük kan damarlarındaki anormal değişikliklerden kaynaklanır. Bu cilt bozukluğu için özel bir tedavi yoktur.
Kahve renkli kadifemsi cilt (Akantosis nigrikans)
Boyun, koltuk altı ve kasıkların kenarlarda bronz veya kahverengi kabarık alanların görülür. genellikle aşırı kilolu insanları etkiler. En iyi tedavi kilo vermektir. Bazı kremler lekelerin daha iyi görünmesine yardımcı olabilir.
Ciltte sarı, kırmızımsı veya kahverengi lekeler (Nekrobiyozis Lipoidika)
Diyabet küçük kan damarlarını etkilediğinde gelişen nadir bir komplikasyondur. Belirtiler genellikle kaval kemiğinde görülür. Hastalıkta merkezi sarı etrafı kırmızımsı kahverengi bir deri değişikliği görülür. Bazen bu hastalığın başlangıcı diyabet tanısından önce gelir. Bu nedenle nekrobiyosis lipoidika olan hastaların diyabet açısında araştırmaları gerekir.
Diyabet bülleri (Su toplamaları)
Diyabet bülleri, şeker hastalarının ayaklarında ve ellerinde aniden ve kendiliğinden oluşan kabarcık benzeri lezyonlardır. Kabarcıklar ciddi bir yanıktan sonra ortaya çıkan kabarcıklara benzer. Yanıkta ki kabarcıkların aksine, bu kabarcıklar ağrılı değildir. Boyutları 0,5–17 santimetre arasında olabilir. Diyabetik büller erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür. Bu büller özellikle nöropatisi (sinir tutulumu) olan hastalarda daha yaygındır. Genellikle düzensiz bir şekle sahiptirler. Çoğu kez, diyabetik bül tedavi olmaksızın yaklaşık 3 haftada kendiliğinden iyileşir.
Deride görülen küçük, kırmızımsı sarı tümsekler (Eruptif ksantomatosis) ve Göz kapaklarında sarı lekeler (Ksantalezma)
Nadir görülen bu durum eller, ayaklar, kollar, bacaklar ve kalçaların arkasında küçük, kırmızımsı sarı şişliklere neden olur. Bulgular hassas ve kaşıntılı olabilir.
Ksantelazma ise göz kapaklarında sarı lekeler olarak ortaya çıkar .Yüksek seviyelerde kolesterol ve trigliseritler (kandaki yağ) nedeniyle ortaya çıkar. En iyi tedavi kan yağ düzeylerini kontrol altına almaktır.
Diyabetik sert cilt
Uzun süredir devam eden tip 1 diyabetli birçok hastada diyabetik sert cilt (dijital skleroz) gelişir. Bu, ellerinin eklemlerinin hareket kabiliyetinin kısıtlanmasına ve sert, mumsu, kalınlaşmış ve sararmış bir cilde neden olur. Ön kollara, omuzlara,sırtın üst kısmına, omuzlara ve boyuna yayılabilir. Bazen kalınlaşan cilt yüze, omuzlara ve göğse yayılır. Bu hastalarda ayrıca Dupuytren kontraktürü (parmakları büken tendon sıkışması) olabilir. Şiddetli vakalarda eklem hareketleri kısıtlanır ve fizik tedavi gerekebilir.
Açık yaralar ve yaralar (Diyabetik Ülser)
Diyabetteki zayıf dolaşım ve sinir hasarı, derideki yaraların iyileştirmesini zorlaştırabilir. Özellikle ayaklardaki yaralar zor iyileşirler. Ayaktaki yaralar özellikle dar ayakkabıların sürtmesi ile gelişen sıyrıklardan sonra oluşurlar. Bu açık yaralara diyabetik ülser (diyabetik ayak)denir. Bu nedenle şeker hastaları, ayaklarını her gün kontrol etmelidir.
Halka şeklindeki kırmızı deri bulguları (Granuloma annulare)
Genellikle çocuklarda ve genç erişkinlerde görülen bir deri hastalığıdır. Bazen diyabet ile ilişkilidir. Cilt belirtileri, ilk aşamalarda halka benzeri bir şekilde dışa doğru genişleyen kırmızı lekeler ile karakterize dir.Eller, özellikle parmaklar ve dirsekler sıklıkla etkilenir. Granüloma anulare yaygın olduğunda, altta yatan diyabet ile ilişkili olabilir. Deri lezyonları diyabetin belirti ve bulgularından önce gelebilir. Yaygın granüloma anülere hastalarının diyabet açısından araştırılması gerekir.
Et benleri
Pek çok insanda saplı et benleri vardır. Zararsız olsa da, çok sayıda et benine sahip olmak tip 2 diyabet olduğunun bir işareti olabilir.
Diyabet ilişkili deri hastalıklarınız var ise ne yapmalısınız?
Uygun kan şekeri yönetimi genellikle diyabetle ortaya çıkan cilt problemlerini önlemeye veya azaltmaya yardımcı olabilir. Bu nedenle düzenli olarak diyabet kontrollerinizi yaptırın.
Bakteriyel cilt enfeksiyonu, kangren gibi ciddi komplikasyonlar olduğunda derhal tıbbi yardım alın. Bu durumda hastaneye yatmak gerekebilir. Tedavi yapılmazsa bu komplikasyonlar hayatı tehdit edici olabilir.
Ciltte yaralar veya ülserler gelişirse hemen bir doktora görünün. Bazı cilt belirtileri de göz ve böbrek gibi vücuttaki diğer organları etkileyen olası komplikasyonların olabileceğinin bir göstergesi olabilir. Doktorunuz bu komplikasyonları kontrol edecektir.
Diyabetli hastalar cilt bakımında nelere dikkat etmelidir?
- Uygun cilt ve ayak bakımı çok önemlidir.
- Cilt yaralarından korunmak için cildi temiz tutun.
- Çok sıcak banyo ve duşlardan kaçının.
- Cildiniz kuruysa cildi kurutan sabunlar kullanmayın. Nemlendirici içeren sabunların kullanın.
- Çok sıcak banyo yapmayın. Banyo sonrası cildi nemlendiren bir cilt losyonu kullanın, ancak bu losyonu ayak parmak aralarına losyon sürmeyin. Ayak parmak aralarında oluşan ekstra nem, mantar enfeksiyonunun gelişmesine neden olabilir.
- Kuru veya kaşıntılı cildi tırmalamak ciltte yara açabilir ve enfeksiyonun yerleşmesine neden olabilir. Deriyi kaşımayın, gerekirse doktor desteği alın.
- Özellikle soğuk veya rüzgarlı havalarda ciltteki çatlamaları önlemek için cildinizi nemlendirin.
- Kesik ve yaraları hemen tedavi edin. Küçük kesikleri sabun ve suyla yıkayın. Antibiyotikli krem veya merhemi yalnızca doktorunuz sorun olmadığını söylüyorsa kullanın. Küçük kesikleri steril gazlı bezle örtün.
- Soğuk ve kurak aylarda evinizi daha nemli tutun. Mümkünse bu havalarda daha az yıkanın.
- Hafif şampuanlar kullanın.
Diyabetli hastalar ayak bakımında nelere dikkat etmelidir?
- Çıplak ayakla yürümeyin.
- Ayaklarınızı her gün kesik ve yaralar için kontrol edin.
- Ayak mantarının olup olmadığını anlamak için ayak parmak aralarına özellikle dikkat edin.
- Ayak parmak aralarınızı ıslak bırakmayın.
- Ayakkabılarınızı giymeden önce yabancı cisimler için kontrol edin.
- Ayak travmalarını önlemek için çok sıkı veya gevşek olmayan uygun ayakkabılar giyin.
- Ayak tırnaklarını dikkatlice kesin.
“Diyabette görülen deri hastalıkları” konusu ile ilgili diğer yazılar:
Ayak mantarı
Cilt kuruluğu
Çıban
Et benleri
Granuloma annulare
İmpetigo
Ksantalezma
Nemlendirici
Referanslar:
https://www.cdc.gov/diabetes/basics/diabetes.html
https://www.aad.org/public/diseases/a-z/diabetes-warning-signs
https://dermnetnz.org/topics/skin-problems-associated-with-diabetes-mellitus
https://www.webmd.com/diabetes/ss/slideshow-diabetes-skin-problems
https://www.healthline.com/health/type-2-diabetes/skin-problems#summary
https://www.nsc.com.sg/patients-and-visitors/Health-Library/Conditions-And-Treatments/Pages/Skin-Diseases-In-Diabetes-Mellitus.aspx
https://diabetes.org/diabetes/skin-complications
https://www.cdc.gov/diabetes/library/features/diabetes-and-your-skin.html