Diyabette ayak bakımı yapmak ayaklarda görülebilecek ciddi problemleri engellemek açısından çok önemlidir. Diyabet hastaları oluşan sinir hasarı (nöropati) nedeniyle ağrı, sıcak ve soğuğu az hisseder veya hiç hissetmez. Bu yüzden ayaklarında olan yara veya su toplamalarını fark etmeyebilirler. Ayrıca sinir hasarı nedeniyle, ayak ve ayak parmaklarının şekli değişir ve normal ayakkabılar hastayı rahatsız edip ayaklarda yara açılmasına neden olabilir. Kan dolaşımının iyi olmaması da bu yaraların iyileşmesini yavaşlatır ve enfeksiyon kapmasına neden olabilir. Bütün bu hadiseler ayağın kesilmesine kadar giden ciddi problemlere yol açabilirler. Peki ne yapmalısınız?
Ayaklarınızı her gün kontrol edin
- Ayaklarınızı her gün kontrol edin, göremediğiniz ayak tabanı gibi bölgelere ayna ile bakın.
- Bu kontrolü her gün aynı saatte aydınlık bir ortamda yapın.
- Ayaklarınızı kuruluk, çatlak, kesik, kızarıklık, şişlik, ısı artışı, yara, su kabarcıkları, nasır, siğil, parmak aralarında soyulma ve sulantı, tırnaklarda kalınlaşma, tırnak batması veya ciltte görülebilecek başka herhangi bir değişiklik açısından kontrol edin.
Ayaklarınızı temiz tutun
- Ayaklarınızı her gün sabun ve ılık su ile yıkayın. Fakat fazla sabunlamak cildi kurutacağından cildi uzun süre yıkamayın.
- Diyabette ayakların ısıyı hissetme yeteneği azaldığından, ayakları su ile yıkamadan evvel suyun sıcaklığını dirseğiniz ile kontrol edin.
- Yıkama sonrasında ayaklarınızı tamamen kurulayın, özellikle mantar enfeksiyonundan korunmak için ayak parmak aralarınızı ıslak bırakmayın.
Ayaklarınızı nemlendirin
- Kurulama sonrası nemlendirici losyon kullanın.
- Ayak parmak arasındaki nem mantar enfeksiyonuna neden olabileceği için ayak parmak aralarına nemlendirici sürmeyin.
- Kışın soğuk hava ve merkezi ısıtma cildinizi kurutabilir. Ayaklarınızı nemlendirmeye özellikle kış aylarında daha fazla özen gösterin.
Tırnaklarınıza iyi bakın
- Uzun veya kalın tırnaklar diğer ayak parmaklara baskı yapıp açık yaralara neden olabileceğinden ayak tırnaklarınızı düzenli olarak kesin.
- Ayak tırnaklarını banyodan sonra, yumuşak iken kesin. Onları düz bir şekilde kesmeye özen gösterin, ardından tırnak törpüsü ile düzeltin. Ayak parmaklarının köşelerini kesmekten kaçının.
- Ayak tırnaklarınızın köşelerinin derinin içine doğru büyümesine izin vermeyin. Bu, tırnak batmasına neden olabilir.
- Pedikür yaptıracaksanız, kendi tırnak aletlerinizi kullanın.
- Tırnak etlerinizi kesmeyin.
- Ayak tırnaklarınızın altını temizlemek için keskin bir şey kullanmayın.
Çoraplarınıza özen gösterin
- Temiz ve kuru çoraplar giyin,
- Çoraplarınızı günlük olarak değiştirin.
- Cildinize sürtünerek yara yapabilecek dikişleri olan çoraplar kullanmayın.
- Yaralanma veya enfeksiyona işaret edebilecek kan veya diğer sıvıları tespit etmek için açık renk çorap giyin.
- Dar çoraplardan kaçının.
- Diyabetli olan hastalar için özel olarak üretilmiş çorapları kullanın.
- Bu çoraplar ekstra yastıklama özelliğine sahipken, kan akışını kısıtlamayan esnek manşetleri vardır.
- Çoraplar bileği geçecek şekilde uzundur.
- Nemi ciltten uzaklaştıran pamuk, yün ve bambu gibi materyallerden yapılmıştır.
- Sürtünmeyi ve kabarcıkları önlemek için düz veya dikişsizdir.
- Ayak topuğunda ekstra kalınlık ve yumuşaklık vardır.
Ayakkabılarınıza özen gösterin
- Çıplak ayak ile dolaşmayın.
- Daima kapalı ayakkabı giyin.
- Açık parmaklı ayakkabılar, parmak arası terlikler veya sandaletler gibi ayak parmaklarınızı veya topuklarınızı korumasız bırakan ayakkabılardan kaçının.
- Bağcıklı ayakkabılar seçin, çünkü bu tip ayakkabılar daha iyi destek sağlarlar.
- Yüksek topuklu ve sivri burunlu ayakkabı giymeyin.
- Ayağa iyi oturan ayakkabılar giyin. Basıncı emmek için yastıklı bir taban kulanın.
- İçi dikişsiz ayakkabılar kullanın. İçi pürüzlü alanlar olmayan iç kısımları yumuşak ayakkabılar giyin.
- Ayaklarınızı soğuk ve nem gibi hava koşullarından koruyacak ayakkabı/botlar tercih edin.
- Gerçek deriden yapılmış ayakkabılar giyin.
- Yeni ayakkabılarınızı daha önce giydiğiniz çoraplarla deneyin. Yeni ayakkabıları tek seferde bir saatten fazla giymeyin.
- Topukları aşındığında veya astarı yırtılmışsa ayakkabılarınızı değiştirin.
- İçinde herhangi bir nesne kalmadığından emin olmak için ayakkabılarınızı giymeden evvel kontrol edin.
- Aralıklı kullanabilmek için en az iki çift ayakkabınız olsun.
- Ayağınızda şekil bozukluğunuz var ise diyabet hastaları için uygun ortopedik ayakkabılar giyin.
Nasırları kendi başınıza çıkarmayın
- Nasırları bir törpü veya ponza taşıyla nazikçe törpüleyin. Bunu banyodan veya duştan sonra, cildiniz yumuşakken yapın. Zımpara veya topuk taşını yalnızca bir yönde hareket ettirin.
- Özellikle nasırları çıkarmak için reçetesiz satılan ürünler kullanmayın; bu ürünler cildinizi yakabilir.
- Nasırı kesmeye veya keskin bir nesneyle çıkarmaya çalışmayın.
Egzersiz yapın
Egzersiz zayıf kan dolaşımına iyi gelir. Bacaklarda ve ayaklarda kan akışını uyarır.
- Günde en az 30 dakika hareket ettirmeyi hedefleyin.
- Rahatça oturan sağlam, rahat ayakkabılarla yürüyün,
- Ayaklarınızda açık yaralar varken yürümeyin.
- Doktorunuza sizin için en iyi aktivite türünü sorun.
Ayaklarınızı soğuk ve sıcaktan koruyun
- Ayaklarınız üşüdüyse ısıtmak isteyebilirsiniz. Eğer, sinir hasarınız varsa ayaklarınızın ısıyı tam olarak hissedemeyebileceğini ve onları sıcak su, sıcak su şişeleri veya ısıtma yastıkları ile yakmanın sizin için kolay olduğunu unutmayın.
- Üşüyen ayakları ısıtmanın en iyi yolu sıcak tutan çoraplar giymektir. Bunu unutmayın.
- Plajda veya sıcak kaldırımda yürürken ayakkabı giyin.
Kanın ayaklarınıza akmasını sağlayın.
- Otururken ayaklarınızı yukarı kaldırın ve gün boyunca birkaç kez ayak parmaklarınızı 1-2 dakika oynatın.
- Bacak bacak üstüne atmayın veya uzun süre aynı pozisyonda kalmayın. Bu, ayaklarınıza giden kan akışını engelleyebilir.
Tüm bu anlattıklarımıza ek olarak aşağıdaki en temel önlemlere uyun.
- Sigara içiyorsanız bırakın. Sigara kan akışıyla ilgili sorunları daha da kötüleştirebilir.
- Kan şekerinizi (kan şekerinizi), kan basıncınızı ve kolesterolünüzü kontrol altında tutmak için doktorunuzun tavsiyelerine uyun.
- Eğer kötüleşen veya iyileşmeyen bir ayak probleminiz varsa, doktorunuzla iletişime geçin.
- Yılda bir kez kapsamlı bir ayak muayenesi yaptırın.
“Diyabette ayak bakımı” ile ilgili referanslar:
https://www.webmd.com/diabetes/caring-feet
https://diabetes.org/healthy-living/seniors/foot-care-tips
https://www.foothealthfacts.org/conditions/diabetic-foot-care-guidelines
https://www.cdc.gov/diabetes/library/features/healthy-feet.html
“Diyabette ayak bakımı” ile ilgili yazılar:
Çorap seçerken
Diyabette deri hastalıkları
Diyabette ayak sorunları
