Yaz geldi. Piknik yapıyoruz. Sahilde güneşlenip denize giriyoruz. Eğleniyoruz. Birden bire keyfimiz bozuluyor. Neden mi? Küçük bir böcek tarafından ısırıldık.
Yaz aylarında sık karşılaştığımız böcek ısırıkları genellikle hafif bir kaşıntı ile atlatılırken, bazen de ciddi hayatı tehdit eden problemlere neden olabiliyor. Bu yazımızda, “Böcek ısırıklarından nasıl korunabiliriz? Böcekler tarafından ısırılınca neler yapabiliriz?” gibi sık sorulan soruları yanıtlamaya çalışacağız.
Böcek ısırığı nedir?
Böcek ısırığı böceğin ısırık ile deriye soktuğu zehre karşı gelişen, ağrılı bir reaksiyon olabileceği gibi (örneğin arı sokması), genellikle sivrisinek gibi böceklerin kan emmek için deride oluşturduğu, küçük ısırığa bağlı kaşıntı şeklinde gelişirler.
Reaksiyonlar hafif bir kızarıklık, şişlik ve kaşıntıdan, arı sokmalarında olduğu gibi, ölümle sonuçlanabilen alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Özellikle alerjik bebek ve çocuklar yazın ısırıklardan çok etkilenir.
Böcek ısırığı belirtileri nelerdir?
Böcek ısırdığında ilk olarak deride kırmızı, kaşıntılı veya ağrılı olabilen bir şişlik gelişir. Bu bulgu birkaç saat veya gün içinde kaybolur. Bazen küçük su toplamaları ve morluklar görülebilir. Hafif alerjik reaksiyon olduğunda reaksiyon alanı daha geniş, yoğun kaşıntılı ve ağrılıdır, reaksiyonun süresi daha uzundur. Şiddetli alerjik reaksiyon geliştiğinde ise nefes alma zorluğu, yüzün ve boğazın şişmesi, baş dönmesi, bayılma, bilinç kaybı , kurdeşen, mide bulantısı, kusma ve ishal gelişebilir. Bu durumda en kısa sürede bir sağlık merkezine başvurmak gerekir.
Böceği ısırıldığınız anda görmezseniz, sizi hangi böceğin ısırdığını anlamak zordur. Bütün böcek ısırıklarında benzer reaksiyonlar gelişir ve bütün böcek ısırıklarının tedavisi birbirine benzerdir.
Hangi böcekler bizi ısırabilir?
Günümüzde en sık rastlanan böcek ısırıklardan biri biri sivrisinek ısırığıdır. Sivrisinek ısırığı, ısırıldıktan hemen sonra ortaya çıkan küçük, şiddetli kaşıntılı yuvarlak, sert kabarıklık şeklinde görülür. Aynı bölgede birden fazla ısırık olabilir.
Karınca ısırıkları ise, genellikle vücudun giysilerle örtülmeyen eller, ayaklar gibi bölgelerinde bir sıra halinde veya grup halinde görünebilir. Isırık bölgesinde çok kaşıntılı kabarcıklar veya kurdeşen olabilir.
Pireler, genellikle hayvanlar üzerinde yaşamakla birlikte, bazen insanlarda da yaşayabilirler. BPirelerin ısırıkları sivrisineklerden daha büyüktür, fakat daha az sayıdadır. Isırıklar genellikle alt bacaklarda ve ayaklarda kümeler halinde bulunur. Kaşıntılı tümsekler kırmızı bir hale ile çevrilidir.
Tahtakurusu ısırıkları , günümüzde neredeyse hiç görülmemektedir. Kahverengi, şişman, yuvarlak böcekler olup; döşemelerde, yataklarda bulunur. Döküntüler kırmızı şişlikler şeklindedir ve koyu kırmızı merkezleri vardır. Isırıklar, genellikle vücudun giysilerle örtülmeyen boyun, eller ve ayaklar gibi bölgelerinde bir sıra halinde veya grup halinde görünebilir.
Kuş, tavuk, fare gibi hayvanların üzerinde yaşayan (güvercin bitleri gibi) ve çok küçük oldukları için çoğu kez fark edilmeyen böcekler, gruplar halinde çok sayıda ısırık yaparlar.
Kedi, köpek, at, koyun gibi hayvanlardaki uyuz hastalığının bazen insanlara bulaşabilir. Fakat insanda bu böcekler sürekli kalmadığı için, hastalık bir haftada kendiliğinden geçer.
Baş biti, kasık ve vücut biti kanla beslendiği için kaşıntılı bir bağışıklık reaksiyonuna neden olurlar.
Kene ısırığında , ısırılan bölgede ağrıya veya şişme olabilir. Ayrıca kızarıklığa, yanma hissine, kabarcıklara neden olabilir. Kene genellikle uzun süre cilde yapışık kalır. Keneler, Lyme hastalığı, Kırım Kongo Atesi gibi hastalıkları bulaştırabilir.
Uyuz akarlarının neden olduğu uyuz hastalığında aşırı derecede kaşıntılı kızarık, küçük kabarcıklar, şeffaf tüneller görülür.
Arıların soktuğu bölgede ağrı, şişlik ve kızarıklık oluşur. Bazı kişilerde ise arı sokması sonucunda alerjik reaksiyon görülebilir. Buna bağlı olarak da solunum yetmezliği, boğazda şişme veya bilinç kaybı gibi durumlarla karşılaşılabilir. Arı sokması ile ilgili ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Böcek ısırdığında ne yapılmalı?
- Daha fazla ısırık veya sokmadan kaçınmak için güvenli bir alana gidin.
- Hala deride ise böceği hemen uzaklaştırın, kene tarafından ısırıldı iseniz bir sağlık merkezine gidin.
- Etkilenen bölgeyi sabun ve suyla yıkayın.
- 10 dakika soğuk kompres (Soğuk suyla soğutulmuş bez ile) veya buz torbası uygulayın.
- Şişmeyi azaltmaya yardımcı olabileceğinden, mümkünse etkilenen bölgeyi yükseltin.
- Enfeksiyon riskini azaltmak için kaşımayın.
- Ağrı, şişlik ve kaşıntı bazen birkaç gün sürebilir. Tedavi için ağrı kesiciler, kaşıntı kremleri ve antihistaminikler gibi yardımcı olabilecek ilaçlar doktorunuz tarafından reçete edilebilir.
Ne zaman doktora başvurmalı?
- Belirtiler birkaç gün içinde iyileşmiyor veya kötüleşiyorsa
- Ağız, boğaz veya göz etrafından ısırıldıysanız
- Isırık alanındaki kırmızılık ve şişlik 10 cm veya daha büyük ise
- İrin veya artan ağrı, belirgin şişlik veya kızarıklık gibi bir yara enfeksiyonu belirtileri varsa
- Yüksek ateş, lenf bezi büyümesi ve grip benzeri belirtiler var ise
112 acil hangi durumda aranmalı?
Nefes almada zorluk, dudaklar, yüz, göz kapakları veya boğazın şişmesi, baş dönmesi, bayılma veya bilinç kaybı, zayıf ve hızlı nabız, kurdeşen, mide bulantısı, kusma veya ishal var ise acil yardım alınmalı.
112 acil gelene kadar hastanın dar kıyafetler gevşetilmeli, battaniye ile örtülmeli, her hangi bir şey içirilmemeli, baş hafif yukarıda olacak şekilde yatırılmalıdır.
Böcek ısırıklarından nasıl korunulur?
- Vücudu tamamen örten giysiler giyin.
- Geceleri pencere ve kapıları kapalı tutun.
- Arı sokması riskini azaltmak için parfüm ve parlak renkli giysilerden kaçının.
- Sivrisinekleri çeken durgun su havuzlarını boşaltın.
- Elektrikli böcek kovucu cihazlar kullanın.
- Kedileri, köpekleri ve diğer ev hayvanlarını düzenli olarak pirelerden arındırın.
- Açıkta kalan cilde DEET (dietiltoluamid) içeren böcek kovucular uygulayın.
- Tiamin (B1 vitamini) sistemik bir böcek kovucu olarak kullanın (Bu vitamin alındığında ciltte karakteristik bir koku oluşur ve böcekleri uzaklaştırır)
Referanslar:
https://www.cdc.gov/mosquitoes/mosquito-bites/symptoms.html
https://www.msdmanuals.com/home/injuries-and-poisoning/bites-and-stings/insect-bites
https://dermnetnz.org/topics/arthropod-bites-and-stings
https://www.healthdirect.gov.au/insect-bites-and-stings
https://www.mayoclinic.org/first-aid/first-aid-insect-bites/basics/art-20056593
https://www.healthline.com/health/bug-bites#pictures-of-bites-and-stings
https://www.nhs.uk/conditions/insect-bites-and-stings/
” Böcek ısırığı” ile ilgili diğer konular: