Folikülit (kıl kökü iltihabı) nedir?
Folikülit ( kıl kökü iltihabı) kıl köklerinin iltihabi durumudur. Kıl kökü iltihabı el, ayak tabanıı ve dudaklar hariç kıl, tüy ve saç bulunan her yerde görülür.
Folikülit Belirtileri Nelerdir?
Folikülit kılların etrafında sivilceye benzer küçük kırmızı veya iltihaplı kabarcıklar şeklinde görülür. Birlikte kaşıntı, hassasiyet ve hafif ağrı görülebilir. Kıl kökü iltihabı üzerindeki iltihap boşalınca kabuklanma gelişir. Follikülit kıl kökünden derine ilerlerse, fronkül (çıban) adını alır. Çıbanlar folikülite göre daha şiş ve ağrılıdır. Bir kaç kıl kökü iltihaplandığında ise karbonkül dediğimiz büyük kırmızı şişlikler gelişir.
Follikülit nedenleri nelerdir?
Kıl kökü iltihabı, infeksiyonlar, kıl dönmesi, tahriş ve bir çok deri hastalığı sonrası gelişebilir.
Stafilokok aerius bakterisi: En sık folikülit olan bakteridir.
Psödomonas aeroginosa bakterisi: Spa, sıcak havuz ve jakuzilerde üreyen bakteridir ve folikülite neden olabilir.
Mayalar: Pitrosporium ovale , kandida albicans
Mantar: Dermatofitler
Parazitler: Demodex mite
Psödofolikülit: Kılın deri yüzeyine çıkamadan geriye dönerek içeriye uzaması olan kıl dönmesine bağlı olarak, bir mikroorganizma olmaksızın da folikülit gelişebilir.
Deriye uygulanan bazı ilaçlar (kömür katranı) ve yağ içeren nemlendiriciler,
İlaçlar (kortizon)
Tıraşlama, cımbızla alma ve ağda gibi işlemler
Follikülit Gelişimini Neler Kolaylaştırır?
- Temiz olmayan küvette yapılan sıcak banyo
- Spa, sıcak havuz ve jakuzi kullanmak
- Sıcak ve terleme
- Şişmanlık
- Tıraş olma (özellikle tahriş edici tıraş)
- Ağda
- Kıvırcık saçlı tıraş olan erkekler
- Sürtünmeye neden olan, terin buharlaşmasına engel olan dar giysiler
- Bulaşıcı hastalıklara karşı vücut direncini azaltan bazı hastalıkların varlığı (şeker hastalığı, lösemi, AIDS gibi)
- Ergenlik sivilcesi ya da egzama gibi bir deri hastalığının varlığı
- Deri bütünlüğünü bozan zedelenmeler (sıyrıklar, ameliyat yeri kesisi, diğer kesiler)
- Bazı ilaçların uzun süreli kullanımı ( yüzeysel uygulanan kortizonlu kemler ve sivilce tedavisinde uzun süren antibiyotik kullanımı)
Folikülit kendiliğinden iyileşir mi? Folikülit için ne zaman doktora başvurmak gerekir?
İnsanların hemen hemen hepsi hayatlarında folikülit geçirir. Folikülitlerin büyük bölümü kendiliğinden iyileşir. Ancak bazı risk faktörlerinin varlığında follikülite yol açan mikroorganizmalar derin dokulara yayılıp fronkül ve karbonkül (çıban) gelişimine neden olabilir, hatta bakteriler kan dolaşımına karışabilir, ateş, yorgunluk, halsizlik gibi bulgulara yol açabilir. Hastalık kendiliğinden gerilemediğinde veya günlük aktiviteleri engellemeye başladığında muhakkak tedavi edilmelidir.
Folikülit (Kıl Kökü iltihabı) tanısı nasıl konulur?
Doktorunuzun yapacağı cilt muayenesi tanı koymak için yeterlidir. Bazen neden olan mikroorganizmayı ve hangi ilaçların etkili olacağını anlamak için doktorunuz kültür antibiyogram yapmak isteyebilir. Bu amaçla irinden örnek alıp laboratuarda inceleme yapılır. Bazen de biyopsi alınıp patolojik inceleme yapılması gerekebilir.
Folikülit gelişimi nasıl engellenir?
Dar kıyafetler giymeyin. Dar kıyaferler giyilmediğinde deri ile kıyafetler arasındaki sürtünme azalır.
Kilo verin.
Sıcak ve nemli ortamlarda bulunmamaya çalışın.
Mümkünse tıraş olmayın. Özellikle sakal bölgesinde batık olan erkek hastalar için tıraş olmamak bir seçenek olabilir.
Eğer muhakkak tıraş olacaksanız aşağıdakileri uygulamaya özen gösterin.
- Daha az tıraş olun. (gün aşırı gibi)
- Tıraş öncesi cildinizi ılık su ve antibakteryal sabunlarla yıkayın.
- Tıraş jeli veya köpüğünü deriyi yumuşatmak için 5-10 dakika deride bekletin.
- Sakalın çıkış yönünde tıraş olun.
- Elektrikli tıraş makinesi ve tıraş bıcağı ile deriyi gerdirmeden tıraş olun.
- Keskin bıçak kullanın ve bıç ağı deriye değdirmeden evvel her seferinde ıslatın.
- Tek bıçaklı traş bıçağı kullanın
- Tıraş sonrası ılık su ile cildiniz yıkayın ve nemlendirici uygulayın.
- Tıraş bıcağı ve havluları ortak kullanmayın.
Sauna ve küvetlerin temizliğine dikkat edin.
Her yıkanmada bornoz ve havluları yıkayın ve iyi kurutulmasına dikkat edin.
Folikülite neden olabilecek tıbbi tedavileri deriye uygularken kılın çıkış yönünde uygulayın. İlaç uygulanan alanı bandaj veya sargı ile kapatmayın
Ellerinizi sık sık yıkayın.
Folikülit ( Kıl kökü iltihabı) nasıl tedavi edilmelidir?
Folikülit hasta tarafından sıkılıp içeriği boşaltılmaya çalışılmamalıdır. Bu çok riskli olup mikrobun tüm vücuda yayılmasına ve belirgin nedbe oluşumuna yol açabilir.
Hafif olgularda o bölgeye uygulanacak sıcak kompresler ve yüzeyel antibiyotik tedavisi ile iyileşme olur. Follikülitli olan deri bölgesi nazikçe uygulanacak temizleyiciler ile temiz tutulmalıdır.
Daha şiddetli, sayıca çok ve ilerlemiş follikülitlerin tedavisi (çıban) antibiyotikli kremler ve ağızdan alınan antibiyotikler ile yapılır.
Abse geliştidiğinde abse doktor tarafından boşaltılıp ağızdan antibiyotik tedavisi verilir. Hastalık sık tekrar ederek seyrederse kil kökünü harap ederek kalıcı saç kaybına ve nedbe dokusuna neden olabilir.
Bazen folikülite neden olan mikrorganizmaya karşı uçuk ya da mantar ilaçları da kullanılabilir.
Fronkül ve karbonkül gibi ilerlemiş olgularda biriken cerahatin akıtılması için folikülit üzerinde kesi yapılması şeklinde küçük bir cerrahi işlem gerekebilir.
Bu tedaviler başarısız kalırsa lazer ile kalıcı epilasyon uygulanabilir. Bu tedavi yöntemi kılları tamamen ortadan kaldırır veya kılları inceltir.
“Kıl kökü iltihabı” ile ilgili diğerkonular:
AIDS
Egzama
Kıl dönmesi (Psödofolikülit)
Lazer epilasyon
Sivilce (akne)
“Kıl kökü iltihabı” ile ilgili kaynaklar:
https://dermnetnz.org/topics/folliculitis/
https://www.emedicinehealth.com/folliculitis/article_em.htm#what_are_treatment_options_for_folliculitis
https://www.aad.org/diseases/a-z/folliculitis
http://turkdermatoloji.org.tr/media/hasta_bilgilendirme/Follikulit.pdf
https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/what-is-folliculitis#2-5
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/folliculitis/diagnosis-treatment/drc-20361662
“Kıl kökü iltihabı” ile ilgili sorular ve cevapları için tıklayınız.