Cüzzam eski uygarlıkların literatüründe tanımlanmış çok eski kronik bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalığa Mycobacterium lepra adı verilen bir bakteri neden olur. Hastalık deriyi, periferik sinirleri, üst solunum yolları mukozasını ve gözleri etkiler. Cüzzam erken evresinde tedavi edilebilir bir hastalıktır. Ancak erken tedavi edilmezse ciddi sakatlıklara ve körlüğe neden olabilir.
Cüzzam hastalığı halen görülüyor mu?
Nadir olmasına rağmen, cüzzam bugün dünyada hala var. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, dünya çapında yaklaşık 208.000 kişide cüzzam (Hansen hastalığı) var ve çoğu vaka Asya ve Afrika’da bulunuyor. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı verilerine göre geçen sene 2 kişi cüzzam tanısı tanı almıştır ve yaklaşık 600 Cüzzam hastası olduğu tahmin edilmektedir.
Hastalık nasıl bulaşır?
Hastalık burun ve ağızdan damlacık yoluyla bulaşır. Hastalığa yakalanmak için tedavi edilmemiş Cüzzamlı biriyle aylar boyunca uzun süreli yakın temas gereklidir. Hastalık, cüzzamlı bir kişiyle el sıkışmak veya sarılmak, yemek paylaşmak veya yan yana oturmak gibi gelişigüzel temas yoluyla bulaşmaz. Ayrıca hasta tedaviye başladığında hastalığı bulaştırmaz. Hastalık genellikle çocukluk çağında aynı aile içindeki uzun süre temas edilen aktif hastalardan bulaşır.
Hastalığın belirtileri nelerdir?
Hastalığın belirtilerinin ortaya çıkması basilin vücuda girişinden sonra en az bir yılı alabilir. Hastaların birçoğu hastalığa yakalandıktan 5-7 yıl sonra belirti gösterir. Bazı hastalar ise 20 yıla kadar semptom geliştirmezler.
Hastalık öncelikle cilt ve periferik sinirleri etkiler. Ayrıca gözler ve burun içini kaplayan mukozaya da hasar verebilir.
Hastalığın ana bulgusu, birkaç hafta veya ay geçmeyen şekilsiz cilt yaraları, yumrular veya şişliklerdir. Deri bulguları en çok el veya ayaklarda görülür. Normal deriden daha koyu veya açık veya hafif kırmızı döküntü gelişir. Deri bulgusu alan alanlarda his kaybı vardır. Ağrısız şişlik yüz ve kulak memelerinde oluşur.
Sinir hasarı kol ve bacaklarda his kaybı ve kas güçsüzlüğüne neden olur.
Gözlerde ışık hassasiyeti erken bir semptom olabilir. Hastalık yüz sinirlerini etkilerse göz kırpma refleksi kaybolabilir ve bu da gözlerde kuruluğa, ülserlere ve hatta körlüğe yol açabilir.
Saçlar, kaş ve kirpikler dökülebilir.
Hastalık ciltteki sinirlere zarar vermişse, bu durum ter ve yağ bezlerinin çalışmaz, el ve ayaklarda kuruluğa neden olabilir. Ayak tabanlarında ağrısız ülserler görülebilir.
Cüzzam hastalığına nasıl tanı konulur?
Tanı deri muayenesi ile konulur. Teşhisin zor olduğu durumlarda bazı laboratuvar testleri gerekebilir.
Hastalık sıklıkla deri döküntüsü ve sinir tutulumu ile kendini gösterir. Lepra, aşağıdaki ana belirtilerden en az birinin bulunmasıyla teşhis edilir:
- Soluk (hipopigmente) veya kırmızımsı bir deri parçasında his kaybı
- Kalınlaşmış veya genişlemiş periferik sinir, bu sinir tarafından sağlanan kaslarda duyu kaybı ve/veya zayıflık
- Deriden alınan smearın mikroskop ile incelenmesi ile basilin tespiti
- Biyopsi ile alınan deri parçasının patolojik olarak incelenmesinde cüzzam bulgularının görülmesi
Cüzzam nasıl tedavi edilir?
Cüzzam tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Tedavi aktif enfeksiyonu durdurmayı ve komplikasyon ve sakatlıkları en aza indirmeyi amaçlar. Sakatlıkların giderilmesi için plastik cerrahi işlemler gerekebilir.
Tedavi antibiyotiklerle yapılır. Cüzzam tedavisinde kullanılan birinci basamak antibiyotikler dapson, rifampisin ve klofazimindir. Bu üç antibiyotik bir arada kullanılır. Antibiyotikler hastalığın tipine göre 6-24 ay kullanılır.
Referanslar:
https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/guide/leprosy-symptoms-treatments-history
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/leprosy
https://www.everydayhealth.com/leprosy/
https://www.lepra.org.uk/what-we-do/about-leprosy
https://dermnetnz.org/topics/leprosy
“Cüzzam (Lepra) nedir?” konusu ile ilgili diğer yazılar: