Hatırlarsanız iki hafta önce yayınlanan yazımızda ülkemizde son birkaç yıldır uyuz salgını olduğundan bahsetmiştik. Bu ve gelecek haftaki yazımızda uyuz salgınını kontrol altına almak için yapılması gerekenlerden bahsedeceğiz. Mücadelenin iki aşaması var: Korunma ve tedavi.
Bu haftanın konusu “Uyuz tedavisi nasıl yapılır?”. Uyuz hastalığı hızla yayılıp salgına neden olabilecek bir hastalıktır ve acilen tedavi edilmelidir. Ayrıca tedavi süreci oldukça ayrıntılı olduğu için hastaların tedavi konusunda bilgilendirilmesi çok önemlidir.
İşte uyuz tedavisinin ayrıntıları ile ilgili sorular ve cevapları.
Uyuz hangi ilaçlar ile tedavi edilir?
Uyuz cilde uygulanan ve ağızdan alınan ilaçlarla tedavi edilir. Cilde uygulanan ilaçlar permetrin, kükürt ve benzil benzoat içerirken, genellikle şiddetli uyuz vakalarında kullanılan ağızdan alınan ilaçlar ise ivermektin içerir.
Cilde ilaç uygulamadan önce ne yapılmalı?
Uygulama öncesi sıcak banyo ve hafifçe bir kese yapmak uyuz parazitinin yaşadığı cilt altındaki tünellerin açılmasını sağlar ve parazitin sürülen ilaçla temas etme olasılığını arttırır. Banyo sonrasında vücut iyice kurulanır. Tırnaklar kesilir, varsa kol saati ve yüzükler çıkarılır.
Cilde uygulanan ilaçlar hangi bölgelere sürülmeli?
Uyuz paraziti derinin herhangi bir yerinde bulunabileceği için deriye uygulanan ilaç; göz, ağız ve burun içerisi hariç, kaşınan veya kaşınmayan tüm vücut bölgelerine sürülür. Kıvrım yerlerine (koltuk altı, kasıklar, cinsel bölge derisine, diz arkası, dirsek içi, el-ayak parmak araları, göbek deliği içerisine), tırnaklara (yumuşak bir fırça ile el ve ayak tırnaklarının altlarına), el içi-ayak tabanına ve kulak arkalarına muhakkak uygulanmalıdır. Özellikle çocuklarda ve yaşlılarda yüz ve saçlı deri dahil (ağız, burun içi ve göz hariç) cildin tamamına sürülmelidir. Sırt gibi ulaşılması zor bölgelere ilacı sürmek için yardım istenmesi gerekebilir.
Deriye ilaç uygulaması sonrasında ne yapılır?
İlaçlar tarif edildiği şekilde sürüldükten sonra temiz giysiler giyilir. Permetrin içeren kremler vücutta genellikle 8-12 saat kalmalıdır. Kükürt içeren merhemler ise üç gün üst üste hiç yıkanmadan uygulanır ve 3. gün sonunda yıkanılır. Elleri veya vücudun herhangi bir bölümünü süre dolmadan yıkamak gerekirse bu bölgelere tekrar ilaç uygulanır. Önerilen süre kadar vücutta kaldıktan sonra banyo yapılıp ilaç vücuttan temizlenir ve temiz giysiler giyilir.
İlaç uygulamasını tekrar etmek gerekir mi?
Uyuz ilaçları genellikle parazit yumurtalarına karşı etkisizdir. Bu nedenle ilk uygulamadan bir hafta sonra (yumurtadan çıkan yavru parazitleri öldürmek için) aynı tedavi bir kez daha yapılmalıdır.
Ağızdan alınan ilaçlar nasıl kullanılır?
Ağızdan ilaç olarak en çok ivermektin kullanılır. İvermektin doktorun önerdiği dozda kullanılmalıdır. Klasik uyuz tek doz ivermektin yeterli olabilirken, kabuklu ve dirençli uyuz daha yüksek dozlarda kullanım gerekebilir. İlacın bir bardak su ile birlikte aç karnına yutulması ve iki saat önce veya sonra hiçbir yiyecek alınmaması gerekir.
Uyuz tedavisinin sadece uyuz hastasına yapılması yeterli midir?
Hastalığın kuluçka devresi 6-8 hafta olduğundan hastalığa ait bulgular hemen görülmez. Kaşıntısı olmayan bir birey de uyuz paraziti taşıyıp, bulaştırıcı olabilir. Bu nedenle hastalığa sahip olan ve yakınında bulunan kişiler (kaşıntısı olsun veya olmasın) aynı zamanda tedavi edilmelidir. Eğer herkes aynı zamanda tedavi edilmezse hastalık kontrol altına alınamaz.
Uyuz tedavisinden sonra kaşıntı ne zaman geçer?
Kaşıntının hastalığın başarılı bir tedavisinden sonra bile 2-6 hafta devam edebileceği unutulmamalıdır. Kaşıntı geçmediğinde tedavinin etkisiz olduğu düşünülmemeli, doktora danışmadan uyuz tedavisi tekrar edilmemeli, kortizonlu kremler kullanılmamalı, doktora başvurulmalıdır.
Tedaviden sonra rutin hayata ne zaman geçilebilir?
Uyuz hastaları tedavi başladıktan bir gün sonra çocuk bakımı, okul öncesi eğitim, okul ve işe başlayabilir.
Ev hayvanlarının tedavi edilmesi gerekli mi?
Ev hayvanlarının tedavi edilmesine gerek yoktur. Hayvanlarda kene veya parazitler bulunabilse de uyuzu insanlara yayamazlar. Köpekler de bulunan uyuz insanlarda ki uyuzla aynı değildir. Köpek uyuzu insan derisinde hafif bir kaşıntıya neden olur, ancak bu kaşıntı hızla kaybolur.
Uyuz hastaları ne yapmamalı?
Hastalığı kötüleştireceğinden cilt deterjan ile yıkanmamalı, sabunla sertçe ovuşturulmamalıdır. Doktor tarafından önerilmedikçe kortizonlu veya başka ilaçlar içeren kremler kullanılmamalı ve tedavi iki kereden fazla tekrar edilmemelidir.
Uyuz tedavi edildi. Peki çevremizdekilere nasıl bulaşmayacak? Toplumda nasıl yayılmayacak? Cevaplar gelecek hafta “Uyuzdan korunma”yazısında. Takipte kalın.
Referanslar:
http://turkdermatoloji.org.tr/media/hasta_bilgilendirme/Uyuz.pdf
http://www.turkderm.org.tr/menu/72/kasinti-ve-uyuz
https://turkdermatoloji.org.tr/media/files/UYUZ%20TANI%20VE%20TEDAV%C4%B0%20REHBER%C4%B0_TDD.pdf
“Uyuz” ile ilişkili diğer yazılar:
Uyuz hastalığı nedir? Nasıl bulaşır?
Uyuzdan korunma
Türkiye’de uyuz salgını var mı?