“ Ergenliğim bitti, bu yaşa geldim, hala sivilcelerim niye var? ” diye mi sorusunu soruyorsunuz kendinize. Kesinlikle yalnız değilsiniz. Aslında bu soruna sahip çok erişkin var. Ergenliğin bitmesine rağmen 20 yaşından sonra aknenin devam etmesi veya ilk kez ortaya çıkması durumuna yetişkin aknesi denir. Yetişkin kadınlarda sivilce sık görülürken erkeklerde nadirdir.
Yetişkin aknesinin görünümü nasıldır? Ergenlikten sonra görülen sivilcelerden farklı mıdır?
Yetişkin aknesinin görünümü genellikle ergenlikte görülen sivilcelerden farklı değildir. Özellikle kadınlardaki erişkin sivilcesi sıklıkla alt çene bölgesi, ağız etrafı, çene ve boyun dahil olmak üzere yüzün alt kısmında yerleşir ( U tipi yerleşim). Yüzün diğer bölgelerinde, sırt ve göğüste de sivilceler görülebilir.
Siyah ve beyaz nokta varlığıyla birlikte, kırmızı kabarcıklar veya irinli sivilceler görülebilir. Ergenlere göre dev siyah noktalar sık görülür. Ayrıca dokunulduğunda acıyan, uç vermeyen şişlikler deri altında bulunabilir.
Kadınlarda adet öncesi alevlenmeler görülebilir. Sivilce sonrası lekelenme ve yara izi (skar) olma olasılığı daha fazladır. Ayrıca cilt ergenlere göre daha hassas olabilir ve yüzeysel sürülen ilaçlara daha az tolerans gösterebilir. Erişkin sivilcesi ergenlik sivilcesine göre tedaviye dirençlidir.
Yetişkin sivilcesine hangi faktörler neden olabilir?
Hormonal dalgalanmalar: Adet döngüleri, hamilelik, menopoz sırasında veya doğum kontrol haplarına başlar veya keserken meydana gelen hormonal değişiklikler yetişkinlerde sivilceyi tetikleyebilir.
Stres: Psikolojik stres, bir stres hormonu olan kortizol üretimini artırarak sivilceyi şiddetlendirebilir ve bu da ciltte yağ üretimini uyarır.Uykusuzluk, hastalık, hava kirliliği de dahil olmak üzere çevresel tahriş edici maddelere maruz kalma gibi fiziksel stresler sivilcelere neden olabilir. Sigara içen kişilerin yetişkin sivilceleri daha sık görülür.
Genetik: Ebeveynlerinde sivilce olan bireylerde sivilce görülme olasılığı daha yüksektir.
Cilt bakımı ve kozmetikler: Saç ve ciltte kullanılmak üzere tasarlanmış yağ bazlı ürünler potansiyel olarak sivilce oluşumunu tetikleyebilir.
Diyet: Diyet ve sivilce arasındaki bağlantı hala tartışılırken, bazı çalışmalar süt ürünleri ve yüksek glisemik indeksli gıdalar gibi bazı gıdaların bazı bireylerde sivilceyi kötüleştirebileceğini öne sürüyor.
İlaçlar: Kortikosteroidler, lityum ve bazı antikonvülzanlar dahil olmak üzere bazı ilaçlar, yan etki olarak sivilceyi tetikleyebilir.
Polikistik over sendromu: Saç dökülmesi, aşırı kıllanma, düzensiz adet döngüleri, hızlı kilo alma veya verme, daha önce sivilce geçmişi olmadan hızlı sivilce çıkması görülen yumurtalıklarda kistlerin görüldüğü hormonal bir hastalıktır.
Sivilcelerden nasıl korunabilirim?
Yatmadan önce mutlaka makyajınızı temizleyin. Cildinizi günde iki kez yağlı ciltlere uygun temizleyici ile temizleyin. Sivilce ile ilgili bir ilaç kullanıyorsanız, aşırı agresif ve sert temizleyicilerden kaçının. Kuru ve hassas ciltlerde kremsi bir temizleyici iyi olabilir. Yağlı ciltler için yumuşak, köpüklü bir temizleyici daha iyi olabilir. Siyah noktalar çok ise salisilik asit içeren temizleyiciler kullanılabilir.
Cildinizi iyi nemlendirin. Aşırı kuruluk sivilceyi şiddetlendirebilir ve sürekli bir sivilcelenme döngüsünü tetikleyebilir. Bu nedenle yüze yağsız bir nemlendirici kullanmak önemlidir.
Kozmetik ve cilt bakım ürünleri satın alırken daima etiketlerinde “komedojenik olmayan”, “yağsız” veya “gözenekleri tıkamaz” yazan ürünleri satın alın. Yağ içeren cilt ve saç ürünlerini kullanmayın.
Beslenmenize dikkat edin. Yüksek glisemik indeksli gıdalarla (kan şekeri seviyelerinin daha hızlı yükselmesine neden olan gıdalar) sivilce ye neden olabileceği için tüketilmemelidir. Sağlıklı gıdalar açısından yeşil yapraklı sebzeler ve C vitamini ile beta-karoten içeren meyve ve sebzelerden oluşan dengeli bir beslenme faydalı olabilir.
Stresi azaltacak spor, yoga ve meditasyon gibi etkinliklerden yararlanın.
Yetişkin aknesi nasıl tedavi edilir?
Yetişkin akne tedavisi genç bireylerden farklı değildir. Ancak erişkin sivilcesi tedaviye çok dirençli olduğu için hafif semptomlar için bile daha agresif tedaviler gerekebilir.
Hafif akne benzoil peroksit, retinoidler veya salisilik asit gibi ilaçların yüzeysel olarak uygulanması ile tedavi edilebilir.
Daha şiddetli sivilcelerde tetrasiklin gibi antibiyotikler kullanılabilir. Kadınlarda inatçı akne tedavisinde doğum kontrol hapları ve spironolakton gibi antiandrojenler yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ağızdan alınan izotretinoin yetişkin aknesinde çok etkili olabilir. Ancak önemli yan etkileri ve riskleri vardır. Doğum kusurlarına neden olabileceğinden hamilelikte kullanılmamalıdır.
Yetişkin aknesi ergen sivilcelerine göre tedaviye daha dirençli olduğundan,tam iyileşme 4 ayı alabilir. Bu nedenle sabırlı olunmalıdır.
“Yetişkin aknesi nedir?” konusu ile ilişkili konular:
Sivilce
Sivilce izlerinin tedavisi
Referanslar:
https://www.aad.org/public/diseases/acne/really-acne/adult-acne
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6360964/
https://www.healthline.com/health/adult-acne#on-the-body
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21792-hormonal-acne
https://www.aad.org/public/diseases/acne/diy/adult-acne-treatment
https://dermnetnz.org/topics/adult-acne
https://www.healthline.com/health/beauty-skin-care/hormonal-acne#outlook