Terlemeyi önleyici (Antiperspirant) ürünlerin avantaj ve dezavantajları
“Antiperspirant“, kelime anlamı ile, perspirasyonu yani terlemeyi önleyici anlamını taşımaktadır. Halk arasında, bu ürünlerin kullanılması ile terleme önlenince, zehirlenme vb. olumsuzluklar görülebileceği gibi yaygın inançlar olsa da; son zamanlarda, özellikle deodorantlarda terlemeyi önleyen maddelerin sıkça kullanıldığı görülmektedir.
Antiperspirantlar, terlemeyi azaltan kimyasal ajanlardır. Bir çok kişi dışarı çıkmadan önce, antiperspirant veya deodarant kullanır. Deodorantlar, antiperspirant değildirler, dolayısı ile terlemeyi azaltmazlar. Deodorantların temel etkileri, ter bezlerinde, bakterilerin ürettiği kokuyu baskılamalarıdır. Bazı antiperspirantlar ise deodorant içerirler.
Antipersiprantlar hangi durumlarda kullanılır ?
Vücudumuzda, ekrin ve apokrin ter bezleri bulunmaktadır. Ekrin ter bezleri, tüm vücutta bulunurken; apokrin ter bezleri, daha çok kol altı, meme ve kasıklarda bulunur ve genellikle terdeki kokuya neden olurlar. İnsanlar genellikle, koltuk altı kokusunu gidermek için deodaorant kullanırlar. Fakat eğer terleme çok fazla ise ve deodorant terlemeyi önleyen madde içermiyorsa, bu tür ürünler yeterli olmaz. Antiperspirant ürünler, en çok kol altı terlemesinde kullanılmakla birlikte, vücudun aşırı terleyen diğer bölgelerine de uygulanabilirler. Düşük konsantrasyonlarda antiperspirantlar terlemeyi engellemediğinde; reçete ile satılan antiperspirantlar kullanılabilir.
El ve ayaklarda aşırı terleme neden görülür?
Bazı kişilerde el ve ayaklarda aşırı terleyeme görülebilir. Bu tip terlemelerin, genellikle bir iç hastalığı ile ilişkisi yoktur. Terleme kış aylarında da vardır, ama yazın daha da artar. Bu tip terleme stresle de tetiklenir ve kişileri oldukça rahatsız eder. Antiperspirant ürünler bu durumlarda da çok faydalıdır.
Ayaklarında aşırı terleme olan kişilerde antiperspirant ürünlerin kullanımı, oldukça avantajlıdır. Çünkü ayakları aşırı terleyen kişilerde mantar, bakteri enfeksiyonu ve bromhidroz (kokulu terleme) sıktır. Bu durumların tedavisi ve engenlenmesinde antiperspirantlardan yararlanılır.
Terlemeyi önleyici ürünlerin içinde hangi maddeler bulunur?
Antiperspirantların içerisinde bulunan aktif içerik, terlemeyi bloke eder. Tüm antipersipirantların aktif içeriği, aluminyum bazlıdır. Genellikle içeriğinde, aşağıda listeli aluminyum bazlı maddeler bulunur.
- Aluminum chloride
- Aluminum zirconium tricholorohydrex glycine (Yeni nesil antipersipirantlardandır. Daha az tahriş edicidir. Tıraş ile birlikte daha iyi tolere edilebilirler.)
- Aluminum chlorohydrate
- Aluminum hydroxybromide
Aluminyum iyonları, ekrin ter bezi kanallarının, derinin yüzeyine açılan hücreleri tarafından emilirler. Aluminyum iyonları hücre içine girdiklerinde, su da hücre içine girer. Suyu alan hücrelerde şişme olur ve bu da ter kanalına baskı yaparak, terin deriye ulaşması engeller. Her bir hücre, ancak hücre içi ve dışı su miktarı eşitlenene kadar şişebilir. Bu geliştiğinde; su, ozmoz ile hücre dışına çıkar ve terleme yeniden başlar ve insanlar yeniden antiperspirant uygularlar. Aşırı terlemesi olan insanlarda, antiperspirant ürünler, ter bezi kanallarını devamlı kapalı tutarak, terlemeyi azaltırlar.
Marketlerde satılan antiperspirant ürünler, % 15- 25 aluminyum tuzu içerirler. Amerika’da FDA en fazla % 20 oranında aktif içeriği bulunan ürünlerin, marketlerde satılmasına izin vermektedir. Yüksek konsantrasyonlardaki antiperspirantlar, düşük konsantarasyonlu ve aluminyum- free (aluminyumsuz) ürünlere göre daha etkilidir. Fakat konsantrasyon arttıkça; kaşıntı, yanma, kızarıklık gibi yan etkilerde artar.
Terlemeyi önleyici ürün kullanımının dezavantajları nelerdir?
- Antipersipirant ürünler, allerjik ve irritan temas eggzamasına neden olabilirler. Bu reaksiyonlar aktif içeriğe karşı gelişebileceği gibi, diğer maddelere karşı da oluşabilir. Kol altı cildi, kapalı, ince ve nemli olduğundan, en çok reaksiyon burada görülür. Özellikle egzaması ve hassas cildi olanlar, koku, koruyucu ve boyalara karşı temas alerjisi olanlar ve tıraş olurken hassasiyeti olanlar, bu ürünleri kullanırken dikkatli olmalı, düşük konsantrasyonlu ürünler kullanmalıdırlar.
- Nadir durumlarda, uzun süre antiperspirant kullanımı ile kıl kökleri tıkanıp, kist gelişebilir. İltihaplanan kistler kıl kanalını hasarlayıp, ağrılı şişliklere neden olabilir ve cerrahi tedavi gerekebilir.
Terlemeyi önleyici ürünler meme kanseri yapar mı?
Basın ve internette, antiperspirant ve deodorantların zararlı maddeler içerdiği ve meme dokusuna yakın alanlara uygulanması nedeni ile meme kanserine neden olabileceğine dair yazılar yayınlanmaktadır. Bazı araştırmacılara göre, antiperspirantlarda bulunan aluminyum tuzları ve paraben gibi koruyucular , meme yakınındaki deriden emilerek, düzenli kullanımda, östrojen benzeri etki yaratmaktadır. ( östrojenin meme kanser hücrelerini tetikleyici etkisi vardır.) Ama Amerika’da bir çok FDA ( Amerikan Gıda, Kozmetik, İlaç,Tıbbi Cihaz İdaresi ) onaylı antipersipirant ve deodorantta aluminyum iyonları ve paraben varken; FDA onaylı bir çok kozmetik de paraben içermektedir. Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü ve FDA’ a göre kol altı deodorant ve antiperspirantlarının kansere neden olduğuna dair bir araştırma veya delil yoktur. Deodorantlar ve antipersipirantların içersinde bulunan paraben ve aluminyum tuzlarının kansere neden olup olmadığını ispat etmek için, hücresel düzeyde spesifik araştırmalara ihtiyaç vardır.
Terlemeyi önleyici nasıl uygulanır?
Yüksek konsantrasyonlu antipersipirantlar, düşük konsantrasyonlu ve aluminyum- free (aluminyumsuz) ürünlere göre daha etkilidir. Fakat konsantrasyon arttıkça kaşıntı, yanma, kızarıklık gibi yan etkilerde artar. Bu nedenle düşük konsantrasyonlu ürünler kullanmak ve aşağıdaki şekilde uygulamak faydalıdır:
- Kuru cilde, duş sonrası ve uyumadan evvel uygulanmalıdır. Uyku sırasında terleme azdır ve ürün daha iyi emilir. Saba ise uygulanan bölge yıkanmalıdır.
- Doktor tarafından önerilen şekilde, düzenli olarak uygulanmalıdır. İlk 7- 10 gün her akşam, daha sonra gün aşırı uygulanır. İyileşme sağlandığında, 7- 12 günde bir bile uygulanabilir.