Morfea derinin nadir görülen hastalıklarından biridir. Lokalize skleroderma olarak da bilinen morfeea , esas olarak derinin orta tabakası ve deri altı yağ dokusunu tutan bir cilt hastalığıdır. En sık görülen belirtileri; aktif dönemde leylak renginde, geç dönemde kahverengimsi olan ağrısız renk değişiklikleri ve deride sertleşmedir.
Hastalık kimlerde görülür?
Her yaşta görülebilmesine rağmen, genellikle 40 yaşın üzerindeki bayanlarda daha sık görülür.
Morfea bulguları nelerdir?
Morfeada cilt değişiklikleri karın, göğüs veya sırtta görülür. Ancak yüz, kollar ve bacaklarda da şikayetler olabilir. Deride morumsu bir renk değişikliği şeklinde başlar, daha sonra deri kalınlaşır ve mumumsu beyaz bir renk alır. Hastalık ilerledikçe deri incelir ve alacalı bir görünüm alabilir. Bazı olgularda ise etkilediği deri alanının altındaki yağ, kas vb. dokular da etkileyerek hareket kısıtlılığı yapabilir. Yüzü tutan şiddetli bir formunda, kas ve alttaki kemik yapıları da etkilenerek önemli kozmetik sorunlarına yol açabilir.
Morfea neden gelişir?
Morfeanın kesin nedeni bilinmemektedir. Hastalığın gelişiminde genetik faktörler rol oynayabilir. Derinin orta tabakasındaki kollajen denen maddenin aşırı üretimi söz konusudur ve bunun nedeni bilinmemektedir.
Şiddetli morfea formları olan hastaların %40 kadarında kişisel veya ailesel otoimmün hastalık (örn. tiroid hastalığı, vitiligo) veya romatoizmal hastalıklar (örn. romatoid artrit) öyküsü vardır.
Morfea dış etkenler ile tetiklenebilir. Böcek ısırığı veya kene ısırığı, injeksiyon (ör. bleomisin, silikon) veya aşılama, tekrarlayan sürtünme, ameliyat, radyoterapi, delici yara, aşırı egzersiz, bel bandı, sutyen askısı ve kasık bölgesi boyunca tekrarlanan küçük sürtünmeler morfeayı başlatabilir.
Morfea tanısı nasıl konur?
Muayene ve gerektiğinde deri biyopsisi alınması tanı için yardımcıdır. Bazen kan testi yapılması ve MR çekilmesi gerekebilir.
Çocuklarda baş ve boyun morfeası varsa, düzenli kapsamlı göz muayenesi yapılmalıdır. Çünkü yüzdeki morfea fark edilmeyen ancak geri döndürülemez göz hasarına neden olabilir.
Nasıl tedavi edilir?
Hastalığın kesin tedavisi yoktur. Günümüzde uygulanan tedaviler morfea kendi kendine kaybolana kadar semptomları kontrol etmeyi amaçlamaktadır.
Sınırlı morfea için fototerapi (yapay ultraviyole ışık kullanılarak ışık tedavisi), kalsipotrien adı verilen bir D vitamini kremi ve bağışıklık sistemini düzenleyici krem ve merhemler(Takrolimus/Pimekrolimus) uygulanabilir.
Daha yaygın veya hızla ilerleyen türler için metotreksat veya yüksek doz kortizon gibi bağışık sitemini baskılayan tabletler kullanılabilir.
Eklem tutulumu olan alanlarda hareket kısıtlılığını önlemek için fizyoterapi yapılabilir.
Hastalık bulaşıcı mıdır?
Morfea bulaşıcı bir hastalık değildir. Bu nedenle başkaları ile temastan çekinmek gerekmez.
Morfea komplikasyonları nelerdir?
Morphea ağırlıklı olarak cildi etkiler. İç organlarda herhangi bir sorun gözlenmez. Daha şiddetli formlar kozmetik deformasyonlara neden olabilir ve öz güven sorunu yaratabilir. Bazen kasları, eklemleri veya kemiği etkiler ve hareket kısıtlılığına yol açar. Yaygın ve çok sayıda bulgu ile seyreden hastaların derisinde yaygın sertleşmeler ortaya çıkabilir.
Çocuklarda hastalık baş ve boyunda görülürse ve erken tanı konulmazsa geri döndürülemez göz hasarına neden olabilir. Saç derisinde görüldüğünde saç kaybına neden olabilir.
Hastalık nasıl seyreder?
Hastalık tekrarlayan veya kronik olarak aktif olabilen uzun süreli bir seyir izleyebilir. Hastalığın daha hafif formları 3-5 yıl içinde etkisiz hale gelme eğilimindedir.
Başarılı bir tedaviden sonra, özellikle çocuklukta başlayan morfeada nüks meydana gelebilir.
Nüksetme riskini en aza indirmek için 4 ila 5 yıl veya daha uzun süreli sistemik tedavilerin uzatılmış kürleri gerekebilir.
Referanslar:
https://www.healthline.com/health/morphea#treatment
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/morphea/diagnosis-treatment/drc-20375290
https://dermnetnz.org/topics/morphoea
https://cms.galenos.com.tr/Uploads/Article_37073/jtad-14-1-En.pdf
https://turkdermatoloji.org.tr/media/hasta_bilgilendirme/Morfea.pdf
“Morfea nedir? Nasıl tedavi edilir?” yazısı ile ilişkili diğer konular: